Zawisakowate

Zawisakowate (Sphingidae) to rodzina owadów, która liczy dziś około 1100 gatunków. W Polsce stwierdzono 20 gatunków z tej rodziny owadów.

Wygląd

Bywają mylone z kolibrami. Mają masywne ciało, długie i wąskie skrzydła. Są średniej wielkości lub duże. Skrzydła pierwszej pary są wąskie i długie. Skrzydła drugiej pary są krótkie i owalne. Odwłok zwęża się ku tyłowi. Nie mają przyoczek. Ubarwienie różne, zwykle brązowe, szare, ale także różowe, zielone. Gatunki z rodzaju Hemaris mają skrzydła przezroczyste i przypominają trzmiele. Ssawka ma długość nawet kilku centymetrów, a u gatunków egzotycznych nawet 20 cm! Gąsienice są gładkie, zaopatrzone w duży róg na jedenastym segmencie. Dymorfizm płciowy nie występuje lub jest słabo zaznaczony.

Gatunki

To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Fruczak bujankowiec PL

Hemaris fuciformis

Fruczak bujankowiec (Hemaris fuciformis) to gatunek motyla z rodziny zawisakowatych o dość oryginalnym wyglądzie, nie przypominającym na pierwszy rzut oka motyla, za to bardziej trzmiela.

Fruczak gołąbek PL

Macroglossum stellatarum

Fruczak gołąbek to duża ćma z rodziny zawisakowatych, który do złudzenia przypomina kolibra, gdyż zawisa nad kwiatami trzepocząc skrzydłami z bardzo dużą częstotliwością zupełnie jak koliber.

Fruczak trutniowiec PL

Hemaris tityus

Fruczak trutniowiec bardziej przypomina z wyglądu trzmiela niż motyla. Ma przeźroczyste skrzydła. Jest u nas dość pospolity. Ciało pękate, brunatne, z ciemną przepaską i ciemnym końcem odwłoka, gęsto owłosione.

Nastrosz dębowiec PL

Marumba quercus

Nastrosz dębowiec (Marumba quercus) to gatunek motyla z rodziny zawisakowatych. Ubarwienie ciała brunatne, szare z oliwkowym odcieniem. Na skrzydłach przednich widoczne na środku jasne pole otoczone ciemniejszymi obszarami.

Nastrosz lipowiec PL

Mimas tiliae

Nastrosz lipowiec (Mimas tiliae) to gatunek pospolitego motyla z rodziny zawisakowatych. Skrzydła pierwszej pary są zielonkawe, ochrowe, mogą też mieć różowy odcień. Skrzydła drugiej pary są żółte i mają ciemną przepaskę.

Nastrosz osinowiec PL

Laothoe amurensis

Nastrosz osinowiec (Laothoe amurensis) to gatunek dużego motyla z rodziny zawisakowatych. Skrzydła szarobrązowe z jasnymi żyłkami.

Nastrosz półpawik PL

Smerinthus ocellatus

Nastrosz półpawik (Smerinthus ocellatus) to gatunek motyla z rodziny zawisakowatych. Druga para skrzydeł ma różowe tło z niebieskim pawim okiem w czarnej i białej obwódce.Gąsienica jest zielonkawa z ukośnymi białymi lub żółtymi paskami.

Nastrosz topolowiec PL

Laothoe populi

Nastrosz topolowiec (Laothoe populi) to gatunek motyla z rodziny zawisakowatych. Skrzydła szarobrunatne, szarożółte lub szarobrunatne z ciemnymi przepaskami. Gąsienica jest zielona z żółtymi ukośnymi kreskami.

Postojak wiesiołkowiec PL

Proserpinus proserpina

Postojak wiesiołkowiec (Proserpinus proserpina) to motyl z rodziny zawisakowatych. Skrzydła pierwszej pary mają szarozielony kolor. Skrzydła drugiej pary są żółte u nasady, czarne na zewnętrznej stronie.

Zawisak borowiec PL

Sphinx pinastri

Zawisak borowiec (Sphinx pinastri) to gatunek motyla nocnego z rodziny zawisakowatych. Cechą charakterystyczną są trzy skośne i ciemne kreski na szarych skrzydłach pierwszej pary oraz słabo widoczne przepaski.

Zawisak powojowiec PL

Agrius convolvuli

Zawisak powojowiec (Agrius convolvuli) to dość duża ćma z rodziny zawisakowatych. Ma szare skrzydła ze wzorkiem zygzakowatych, ciemnych i jasnych linii. Ssawka tego gatunku jest najdłuższa ze wszystkich krajowych motyli.

Zawisak tawulec PL

Sphinx ligustri

Zawisak tawulec (Sphinx ligustri) to nocny motyl z rodziny zawisakowatych. Skrzydła są brunatne. We wzorze czarne kreski i ciemne przepaski. Na odwłoku znajdują się czarne i czerwone przepaski.

Zmierzchnica trupia główka PL

Acherontia atropos

Zmierzchnica trupia główka (Acherontia atropos) 5o największy pod względem ciężaru motyl Europy. Prowadzi nocny tryb życia. W Polsce dość rzadki. Na grzbiecie znajduje się jasny rysunek przypominający trupią czaszkę.

Zmrocznik gładysz PL

Deilephila elpenor

Zmrocznik gładysz (Deilephila elpenor) to nocny motyl o oliwkowej barwie ciała i skrzydeł z pięknymi, różowymi liniami. Jest pospolity w całej Polsce. Skrzydła drugiej pary u nasady są ciemne. Czułki białawe.

Zmrocznik liguryjski PL

Hyles livornica

Zmrocznik liguryjski (Hyles livornica) to gatunek zawisaka. Skrzydła pierwszej pary mają oliwkowozielony lub oliwkowobrązowy kolor z poprzeczną kremową smugą, nerwami w tym samym kolorze.

Zmrocznik oleandrowiec PL

Daphnis nerii

Zmrocznik oleandrowiec (Daphnis nerii) to gatunek motyla z rodziny zawisakowatych. Ubarwienie oliwkowo-zielone, z różowym odcieniem, z białymi przepaskami.

Zmrocznik pazik PL

Deilephila porcellus

Zmrocznik pazik (Deilephila porcellus) to gatunek motyla nocnego z rodziny zawisakowatych. Skrzydła pierwszej pary są różowe z brzegów, żółtawe w środku. Czułki są z wierzchu jasne. Głaszczki są różowe.

Zmrocznik przytuliak PL

Hyles gallii

Zmrocznik przytuliak (Hyles gallii) to motyl z rodziny zawisakowatych. Skrzydła pierwszej pary są ciemnobrunatne z żółtawą smugą pośrodku. skrzydła drugiej pary są czarne u nasady, a dalej czerowno-żółta z białymi smugami.

Zmrocznik wilczomleczek PL

Hyles euphorbiae

Zmrocznik wilczomleczek (Hyles euphorbiae) to gatunek motyla nocnego z rodziny zawisakowatych. Spód skrzydeł jest różowy co odróżnia ten gatunek motyla od zmrocznika przytuliaka. Pierwsza para skrzydeł ma beżowy kolor z oliwkowym lub różowawym odcieniem.

Zmrocznik winniczak PL

Hippotion celerio

Zmrocznik winniczak (Hippotion celerio) to gatunek zawisaka. Ubarwienie ciała i skrzydeł przednich szarobrązowe. Od nasady skrzydła do końca biegnie jasna pręga. Skrzydła tylne różowe u nasady.

Zdjęcia - galeria

Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.

Inne gatunki

Rhagastis olivacea

Występowanie i środowisko

Występują głównie w Palearktyce. Można je spotkać w lasach i na terenach otwartych. Większość krajowych gatunków to pospolite motyle.

Tryb życia i zachowanie

Latają szybko i zwinnie. Są aktywne o zmierzchu i w nocy. Zawisają nad kwiatami i wypijają w locie nektar. Przypominają wówczas kolibry. Niektóre odbywają wędrówki na odległość nawet kilku tysięcy kilometrów.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

Rozmnażanie z przeobrażeniem zupełnym. Poczwarki są ukryte w glebie.

Pożywienie

Odżywiają się nektarem kwiatów, sokiem z gnijących owoców lub miodem. Gatunek z Azji Rhagastis olivacea odżywia się łzami dużych ssaków. Dorosłe osobniki nastroszy w ogóle nie jedzą. Gąsienice odżywiają się liśćmi roślin zielnych, drzew i krzewów.

Ochrona i zagrożenia

Zawisak borowiec to szkodnik upraw leśnych. Postojak wiesiołkowiec to gatunek zagrożony w naszym kraju.

Ciekawostki

Gąsienice zawisakowatych należą do największych krajowych larw motyli.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

Opis

●

Fruczak bujankowiec: Okres lotu fruczaka bujankowca.

●

Fruczak gołąbek: Możliwość obserwacji fruczaka gołąbka w Polsce.

●

Fruczak gołąbek: Okresy lotu pierwszego pokolenia fruczaka gołąbka w Polsce.

●

Fruczak gołąbek: Okresy lotu drugiego pokolenia fruczaka gołąbka w Polsce.

●

▸

Fruczak trutniowiec: W Polsce pojawia się pierwsze pokolenie fruczaka trutniowca.

◂

▸

Fruczak trutniowiec: W Polsce pojawia się czasem drugie pokolenie fruczaka trutniowca.

●

Nastrosz dębowiec: Okres lotu nastrosza dębowca.

●

Nastrosz lipowiec: Okres lotu nastrosza lipowca.

●

Nastrosz osinowiec: Okres lotu nastrosza osinowca.

●

Nastrosz półpawik: Okres lotu nastrosza półpawika.

●

Nastrosz topolowiec: Okres lotu nastrosza topolowca.

●

Postojak wiesiołkowiec: Okres lotu postojaka wiesiołkowca.

●

Zawisak borowiec: Okres lotu zawisaka borowca.

●

Zawisak powojowiec: Pojawia się w Polsce pierwsze pokolenie zawisaka powojowca, składające się z osobników przylatujących z południa.

●

Zawisak powojowiec: Pojawia się w Polsce drugie pokolenie zawisaka powojowca.

◂

●

Zawisak tawulec: Okres lotu zawisaka tawulca.

●

Zmrocznik gładysz: Okres lotu zmrocznika gładysza.

●

Zmrocznik liguryjski: Okres lotu zmrocznika liguryjskiego.

●

Zmrocznik oleandrowiec: Okres lotu zmrocznika oleandrowca.

●

Zmrocznik pazik: Okres lotu zmrocznika pazika.

●

Zmrocznik przytuliak: Okres lotu zmrocznika przytuliaka (dwa pokolenia).

◂

●

▸

Zmrocznik wilczomleczek: Okres występowania motyli pierwszego pokolenia.

◂

●

Zmrocznik wilczomleczek: Okres występowania motyli drugiego pokolenia.

●

Zmrocznik winniczak: Okres lotu zmrocznika winniczaka.

Pokaż tylko bieżące wydarzenia

Jaki jest największy motyl świata?

Jakie gatunki motyli są uznawane za największe na świecie? Czy motyl taki żyje w Polsce? To motyle dzienne czy ćmy? Poznaj największe motyle świata.

Czy gąsienice są nudne?

Mówiąc o motylach mamy na myśli przede wszystkim postać imago. Przeglądając atlasy motyli, często w ogóle pomija się gąsienice. Dlaczego? Czyżby były nudne?

Co to jest efekt motyla?

Co motyl ma wspólnego z efektem motyla? Czy rzeczywiście drobna zmiana w układzie może wywołać katastrofalne skutki? Co ma wspólnego efekt motyla z teorią chaosu?

Jak szybko latają owady?

Owady są jedynymi bezkręgowcami, które potrafią latać. Część owadów porusza się w powietrzu lotem spadochronowym, szybowcowym, pływnym lub stojącym. Rozpiętość prędkości i różnych gatunków jest znaczna i może być zaskakująco duża.