Motyle (Lepidoptera)
Motyle (Lepidoptera) to jeden z największych rzędów owadów, który liczy dziś około 165 000 gatunków. W Polsce żyje około 3200 gatunków z tego rzędu owadów. W środkowej Europie żyje 3000 gatunków. Motyle często dzielimy umownie na motyle dzienne i nocne (ćmy). Motyle nocne stanowią 88% wszystkich gatunków motyli.
Rodziny
Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Stawonogi (Arthropoda)
Gromada: Owady (Insecta)
Rząd: Motyle (Lepidoptera)
Inne rodziny
- Acrolepiidae
- Agonoxenidae
- Rozstrzępiakowate (Alucitidae)
- Amphisbatidae
- Argyresthiidae
- Batrachedridae
- Bedeliidae
- Blastobasidae
- Braminowate (Brahmaeidae)
- Bucculatricidae
- Carposinidae
- Chimabachidae
- Choreutidae
- Pochwikowate (Coleophoridae)
- Cosmopterigidae
- Crambidae
- Depressariidae
- Deuterogoniidae
- Douglasiidae
- Elachistidae
- Nasierszycowate (Endromidae)
- Epermeniidae
- Eriocraniidae
- Gelechiidae
- Glyphipterigidae
- Kibitnikowate (Gracillariidae)
- Heliodinidae
- Heliodinidae
- Heliozelidae
- Niesobkowate (Hepialidae)
- Incurvaiidae
- Ślimakówkowate (Limacodidae)
- Lyonetiidae
- Lypusidae
- Micropterigidae
- Momphidae
- Nepticulidae
- Nolidae
- Oecophoridae
- Pantheidae
- Plutellidae
- Praydidae
- Prodoxidae
- Koszówkowate (Psychidae)
- Pyralidae
- Roeslerstammiidae
- Schreckensteiniidae
- Scythrididae
- Thyrididae
- Tscheriidae
- Urodidae
- Ypsolophidae
Występowanie i środowisko
Motyle są obecne na całym świecie. Są to owady lądowe. Najwięcej gatunków żyje w Azji i Ameryce Południowej. Mała grupa gatunków jest związana z wodnym środowiskiem (np. bezkolczyk śnieżyczek - Acentria ephemerella)
Tryb życia i zachowanie
Zimują najczęściej jaja lub poczwarki. Motyle mogą odbywać wędrówki na odległość kilku tysięcy kilometrów. Są aktywne za dnia, ćmy są aktywne nocą. Gąsienice są często toksyczne. Gąsienice żerują na zewnątrz rośliny lub w jej wnętrzu.
Morfologia i anatomia
Motyle mają dwie pary skrzydeł, najczęściej dużych, pięknie ubarwionych, pokrytych łuskami. U samic niektórych gatunków skrzydła nie występują. Zwykle na głowie są długie czułki. W tułowiu najlepiej rozwinięta jest część środkowa. Owady te mają zwykle długie odnóża. Częsty jest dymorfizm płciowy w postaci innego ubarwienia skrzydeł i budowy czułków.
Występuje ssący lub liżąco-ssący narząd gębowy. Ssawka jest w kształcie zwijanej trąbki. Odwłok złożony jest z 10 segmentów. Większość samic motyli ma dwa otwory płciowe. Całe ciało, w tym skrzydła, pokryte są łuskami.
Larwy (gąsienice) mają twardą, małą głowę, zwykle ciemnego koloru; aparat gryzący, 3 pary nóg tułowiowych i 5 par na odwłoku.
Rozmnażanie
Rozwój motyli odbywa się z przeobrażeniem zupełnym. Poczwarka jest zamknięta i nieruchoma. Cykl życiowy jest zwykle krótki. W ciągu roku może powstać kilka pokoleń. Cykl życiowy może być także roczny lub 2-3 letni. Jaja najczęściej są składane na roślinach żywicielach. Czasem jaja są zrzucane w locie.
Pożywienie
Postacie dorosłe żywią się nektarem kwiatów, larwalne - zielonymi częściami roślin. Niektóre dorosłe motyle w ogóle nie pobierają pokarmu. Są także gatunki żywiące się krwią oraz drapieżniki. Niektóre gąsienice zjadają grzyby i porosty. Inne żywią się materią nieożywioną, odchodami, pancerzami żółwi, woskiem pszczelim, innymi owadami, ślimakami.
Ochrona i zagrożenia
Ze względu na niszczenie naturalnych środowisk na całym świecie, a w szczególności w Ameryce Południowej wiele gatunków prawdopodobnie wyginie, zanim zostaną odkryte. Bardzo wiele gatunków jest zagrożonych, w tym w naszym kraju. Na liście motyli znajdujących się pod ochroną znajduje się 36 gatunków w Polsce. Podjęto próby reintrodukcji w naszym kraju dla następujących gatunków: niepylak apollo, skalnik driada i niektóre modraszki.
Wiele gatunków to szkodniki zwalczane chemicznie. Należą do nich: brudnica nieparka, białka wierzbówka, strzygonia choinówka, bielinki.
Ciekawostki
Do motyli należą najbardziej kolorowe owady świata.
Niektóre gatunki żywią się łzami ssaków, w tym człowieka.
Istnieje motyl, którego gąsienica zjada stare pancerze żółwi. Jest to Ceratophaga vicinella.
Galeria zdjęć
© medianauka.pl, 2014-01-05, RZAD-11
