Gołębiowate

Gołębiowate (Columbidae) to rodzina ptaków z rzędu gołębiowatych. Rodzina ta liczy dziś 325 gatunków. W Polsce żyją 4 gatunki gołębi. Jeden z gatunków zalatuje do nas wyjątkowo.

Wszystkie charakteryzuje krępa budowa ciała, mała głowa i dziób. U nasady dzioba znajduje się miękka i nabrzmiała woskówka. Upierzenie zwykle szarawe lub brązowe. Niektóre gatunki barwne. Ubarwienie obu płci jest podobne.

Występowanie i środowisko

Gołębie żyją na całym świecie poza Antarktyką, daleką północą i bardzo suchymi obszarami. Preferują obszary zadrzewione. Formy gołębia skalnego zamieszkują miasta całego świata.

Tryb życia i zachowanie

Są dobrymi lotnikami. Potrafią startować niemal pionowo w górę. Osiągają prędkość lotu 70 km/h. W odróżnieniu od innych ptaków piją zanurzając dziób i wysysając wodę. Są to zwykle ptaki osiadłe, choć istnieją gatunki podejmujące dalekie wędrówki.

Morfologia i anatomia

Aż 44% masy całego ciała stanowią mięśnie skrzydeł. W okolicach wola znajdują się gruczoły (zarówno u samic jak i u samców), które wydzielają ptasie mleko w okresie karmienia piskląt.

Rozmnażanie

Zwykle są monogamiczne na sezon lub kilka lat. Samica składa najczęściej kilka razy w roku 1-2 jaja o masie 2,5 do 50 g. Wysiadywanie trwa najczęściej 13-18 dni (28 dni u gatunków dużych rozmiarów). Pisklęta są gniazdownikami. Pisklęta są odżywiane mleczkiem ptasim.

Pożywienie

Podstawę diety stanowi pokarm roślinny: liście, owoce, nasiona. Dieta jest czasem uzupełniana ślimakami i owadami.

Ochrona i zagrożenia

Niektóre gatunki są szkodnikami upraw. Aż 59 gatunków gołębiowatych jest na liście ptaków zagrożonych, z czego 9 krytycznie zagrożonych, 14 zagrożonych, 36 narażonych.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Potomkowie gołębia skalnego są hodowane przez człowieka dla sportu i niegdyś w celach komunikacyjnych (gołębie pocztowe) oraz dla mięsa.

Gołębie mają zdumiewającą zdolność powrotu do domu nawet z bardzo oddalonych miejsc. Starożytni Egipcjanie używali już gołębi do przekazywania wiadomości (gołębie pocztowe). W ciągu dnia najważniejszym wskaźnikiem kierunku jest słońce, nocą księżyc i gwiazdy. Prawdopodobnie gołębie potrafią wykorzystywać także pole magnetyczne ziemi. Istnieje teoria, że w procesie odnajdywania drogi bierze udział także zmysł węchu. Wypuszczone kilkadziesiąt kilometrów od domu ptaki krążą najpierw w kółko, po czym udają się zawsze we właściwym kierunku do domu.

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:

Inne gatunki

• koralczyk niebieskawy (Alectroenas madagascariensis)
• koralczyk maurytyjski (Alectroenas nitidissimus)
• koralczyk rodrigueski (Alectroenas payandeei)
• koralczyk czerwonogłowy (Alectroenas pulcherrimus)
• koralczyk srebrnogłowy (Alectroenas sganzini)
• gołąb cynamonowy (Aplopelia larvata)
• nikobarczyk plamisty (Caloenas maculata)
• miedzianka białoczelna (Chalcophaps stephani)
• siniaczek plamisty (Claravis pretiosa)
• gołąb pstrogłowy (Columba albinucha)
• gołąb białokryzy (Columba albitorques)
• gołąb kanaryjski (Columba bollii)
• gołąb szarogłowy (Columba delegorguei)
• gołąb brązowogrzbiety (Columba elphinstonii)
• gołąb brunatny (Columba eversmanni)
• gołąb himalajski (Columba hodgsonii)
• gołąb lśniący (Columba iriditorques)
• gołąb czarny (Columba janthina)
• gołąb srebrnokryzy (Columba jouyi)
• gołąb laurowy (Columba junoniae)
• gołąb białogłowy (Columba leucomela)
• gołąb białobrzuchy (Columba leuconota)
• gołąb zatokowy (Columba malherbii)
• gołąb somalijski (Columba oliviae)
• gołąb żółtonogi (Columba pallidiceps)
• gołąb siwogłowy (Columba palumboides)
• gołąb śniady (Columba pollenii)
• gołąb jasnoszyi (Columba pulchricollis)
• gołąb jasnogłowy (Columba punicea)
• gołąb górski (Columba rupestris)
• gołąb kameruński (Columba sjostedti)
• gołąb maurytyjski (Columba thiriouxi)
• gołąb kasztanowaty (Columba thomensis)
• gołąb liliowy (Columba torringtoniae)
• gołąb maderski (Columba trocaz)
• gołąb kongijski (Columba unicincta)
• gołąb boniński (Columba versicolor)
• gołąb białogardły (Columba vitiensis)
• gołąbeczek szarawy (Columbina buckleyi)
• gołąbeczek szarogłowy (Columbina cruziana)
• gołąbeczek rdzawy (Columbina cyanopis)
• gołąbeczek aztecki (Columbina inca)
• gołąbeczek białoskrzydły (Columbina picui)
• gołąbeczek jarzębaty (Columbina squammata)
• gołąbeczek cynamonowy (Columbina talpacoti)
• rotangowiec (Cryptophaps poecilorrhoa)
• zębacz (Didunculus strigirostris)
• strzępopiór (Drepanoptila holosericea)
• muszkatela niebieskawa (Ducula aurorae)
• muszkatela ciemnobrzucha (Ducula bakeri)
• muszkatela cynamonowa (Ducula basilica)
• muszkatela kasztanowobrzucha (Ducula brenchleyi)
• muszkatela brunatnobrzucha (Ducula carola)
• muszkatela górska (Ducula chalconota)
• muszkatela płowobrzucha (Ducula cineracea)
• muszkatela złotooka (Ducula concinna)
• muszkatela pręgosterna (Ducula finschii)
• muszkatela płaskodzioba (Ducula galeata)
• muszkatela nowokaledońska (Ducula goliath)
• muszkatela ciemnogrzbieta (Ducula lacernulata)
• muszkatela płowa (Ducula latrans)
• muszkatela biała (Ducula luctuosa)
• muszkatela czarna (Ducula melanochroa)
• muszkatela okularowa (Ducula mindorensis)
• muszkatela szmaragdowa (Ducula myristicivora)
• muszkatela szarogłowa (Ducula oceanica)
• muszkatela brodawkowata (Ducula pacifica)
• muszkatela białooka (Ducula perspicillata)
• muszkatela popielata (Ducula pickeringii)
• muszkatela czerwonooka (Ducula pinon)
• muszkatela różowobrzucha (Ducula poliocephala)
• muszkatela spiżowa (Ducula radiata)
• muszkatela różowawa (Ducula rosacea)
• muszkatela krasnonosa (Ducula rubricera)
• muszkatela czerwonorzytna (Ducula rufigaster)
• muszkatela srokata (Ducula spilorrhoa)
• muszkatela ciemna (Ducula whartoni)
• muszkatela różowoszyja (Ducula zoeae)
• gołąb wędrowny (Ectopistes migratorius)
• wyspiarek brązowoskrzydły (Gallicolumba keayi)
• wyspiarek złotoplamy (Gallicolumba menagei)
• wyspiarek szarosterny (Gallicolumba platenae)
• gołąbek falisty (Geopelia maugeus)
• aborygenek wąsaty (Geophaps scripta)
• błyskotek szaroczelny (Geotrygon caniceps)
• błyskotek zielonogłowy (Geotrygon chrysia)
• błyskotek białoczelny (Geotrygon leucometopia)
• błyskotek białowąsy (Geotrygon mystacea)
• błyskotek purpurowogłowy (Geotrygon purpurata)
• błyskotek szafirowy (Geotrygon saphirina)
• błyskotek czubaty (Geotrygon versicolor)
• błyskotek fioletowy (Geotrygon violacea)
• koroniec błękitny (Goura scheepmakeri)
• koroniec rdzawoskrzydły (Goura sclaterii)
• krasnook ciemnogłowy (Gymnophaps albertisii)
• krasnook długosterny (Gymnophaps mada)
• krasnook blady (Gymnophaps solomonensis)
• cudolotka białoczelna (Henicophaps albifrons)
• cudolotka białogardła (Henicophaps foersteri)
• gołębik szaropierśny (Leptotila cassinii)
• gołębik kolumbijski (Leptotila conoveri)
• gołębik duży (Leptotila jamaicensis)
• gołębik białolicy (Leptotila megalura)
• gołębik ochrowy (Leptotila ochraceiventris)
• gołębik blady (Leptotila pallida)
• gołębik siwogłowy (Leptotila plumbeiceps)
• gołębik szaroczelny (Leptotila rufaxilla)
• gołębik grenadyjski (Leptotila wellsi)
• białoliczek (Leptotrygon veraguensis)
• siwiec (Lopholaimus antarcticus)
• kasztanówka cienkodzioba (Macropygia amboinensis)
• kasztanówka rdzawa (Macropygia emiliana)
• kasztanówka zmienna (Macropygia mackinlayi)
• kasztanówka wielka (Macropygia magna)
• kasztanówka czarnodzioba (Macropygia nigrirostris)
• kasztanówka mała (Macropygia ruficeps)
• kasztanówka rudogłowa (Macropygia rufipennis)
• kasztanówka filipińska (Macropygia tenuirostris)
• kasztanówka prążkowana (Macropygia unchall)
• żółtook złotoplamy (Metriopelia aymara)
• żółtook łuskowany (Metriopelia ceciliae)
• żółtook duży (Metriopelia melanoptera)
• żółtook szarogłowy (Metriopelia morenoi)
• korończyk (Microgoura meeki)
• bażanciak (Otidiphaps nobilis)
• atolowczyk papuaski (Pampusana beccarii)
• atolowczyk rdzawokarkowy (Pampusana canifrons)
• atolowczyk polinezyjski (Pampusana erythroptera)
• atolowczyk rdzawopierśny (Pampusana ferruginea)
• atolowczyk jasnogłowy (Pampusana hoedtii)
• atolowczyk białobrewy (Pampusana jobiensis)
• atolowczyk karoliński (Pampusana kubaryi)
• atolowczyk ciemny (Pampusana rubescens)
• atolowczyk grubodzioby (Pampusana salamonis)
• atolowczyk siwogłowy (Pampusana sanctaecrucis)
• atolowczyk rdzawogłowy (Pampusana stairi)
• atolowczyk mariański (Pampusana xanthonura)
• siniaczek paskowany (Paraclaravis geoffroyi)
• siniaczek purpurowy (Paraclaravis mondetoura)
• gołąbczak chilijski (Patagioenas araucana)
• gołąbczak jamajski (Patagioenas caribaea)
• gołąbczak różowawy (Patagioenas cayennensis)
• gołąbczak gołooki (Patagioenas corensis)
• gołąbczak pręgosterny (Patagioenas fasciata)
• gołąbczak czerwonodzioby (Patagioenas flavirostris)
• gołąbczak mały (Patagioenas goodsoni)
• gołąbczak różowoszyi (Patagioenas inornata)
• gołąbczak karaibski (Patagioenas leucocephala)
• gołąbczak plamisty (Patagioenas maculosa)
• gołąbczak krótkodzioby (Patagioenas nigrirostris)
• gołąbczak peruwiański (Patagioenas oenops)
• gołąbczak łuskogrzbiety (Patagioenas picazuro)
• gołąbczak ołowiany (Patagioenas plumbea)
• gołąbczak łuskowany (Patagioenas speciosa)
• gołąbczak brązowy (Patagioenas subvinacea)
• aborygenek białopióry (Petrophassa albipennis)
• aborygenek rdzawopióry (Petrophassa rufipennis)
• dront samotny (Pezophaps solitaria)
• brązaczek ametystowy (Phapitreron amethystinus)
• brązaczek ciemnouchy (Phapitreron cinereiceps)
• brązaczek białouchy (Phapitreron leucotis)
• błyskolotka mała (Phaps elegans)
• błyskolotka maskowa (Phaps histrionica)
• owocożer czarnowstęgi (Ptilinopus alligator)
• owocożer żółtooki (Ptilinopus arcanus)
• owocożer złotoczelny (Ptilinopus aurantiifrons)
• owocożer żółtobrzuchy (Ptilinopus bernsteinii)
• owocożer miedziany (Ptilinopus chalcurus)
• owocożer żółtorzytny (Ptilinopus chrysogaster)
• owocożer czarnogrzbiety (Ptilinopus cinctus)
• owocożer koralowy (Ptilinopus coralensis)
• owocożer koroniasty (Ptilinopus coronulatus)
• owocożer czerwonoplamy (Ptilinopus dohertyi)
• owocożer białoczelny (Ptilinopus dupetithouarsii)
• owocożer białogłowy (Ptilinopus eugeniae)
• owocożer bordowouchy (Ptilinopus fischeri)
• owocożer brodawkowy (Ptilinopus granulifrons)
• owocożer czerwonobrzuchy (Ptilinopus greyi)
• owocożer celebeski (Ptilinopus gularis)
• owocożer różowobrzuchy (Ptilinopus huttoni)
• owocożer siwogłowy (Ptilinopus hyogastrus)
• owocożer guzodzioby (Ptilinopus insolitus)
• owocożer szarogłowy (Ptilinopus insularis)
• owocożer zielony (Ptilinopus iozonus)
• owocożer czerwonolicy (Ptilinopus jambu)
• owocożer żółtogłowy (Ptilinopus layardi)
• owocożer czarnobrody (Ptilinopus leclancheri)
• owocożer purpurowy (Ptilinopus magnificus)
• owocożer czarnouchy (Ptilinopus marchei)
• owocożer żółtobrody (Ptilinopus melanospilus)
• owocożer czerwonowąsy (Ptilinopus mercierii)
• owocożer szarolicy (Ptilinopus merrilli)
• owocożer niebieskoczelny (Ptilinopus monacha)
• owocożer karłowaty (Ptilinopus nainus)
• owocożer barwny (Ptilinopus occipitalis)
• owocożer ozdobny (Ptilinopus ornatus)
• owocożer szaroszyi (Ptilinopus pelewensis)
• owocożer perłoskrzydły (Ptilinopus perlatus)
• owocożer tęczowy (Ptilinopus perousii)
• owocożer purpurowogłowy (Ptilinopus ponapensis)
• owocożer krasnogłowy (Ptilinopus porphyraceus)
• owocożer atolowy (Ptilinopus purpuratus)
• owocożer różowoczelny (Ptilinopus rarotongensis)
• owocożer królewski (Ptilinopus regina)
• owocożer srebrnogłowy (Ptilinopus richardsii)
• owocożer nadobny (Ptilinopus rivoli)
• owocożer mariański (Ptilinopus roseicapilla)
• owocożer żółtopierśny (Ptilinopus solomonensis)
• owocożer wspaniały (Ptilinopus superbus)
• owocożer plamoskrzydły (Ptilinopus tannensis)
• owocożer ognisty (Ptilinopus victor)
• owocożer czerwonopierśny (Ptilinopus viridis)
• owocożer złotobrzuchy (Ptilinopus wallacii)
• (dront) dodo (Raphus cucullatus)
• ogonówka biało-czarna (Reinwardtoena browni)
• ogonówka czubata (Reinwardtoena crassirostris)
• ogonówka duża (Reinwardtoena reinwardti)
• modrogłowik (Starnoenas cyanocephala)
• synogarlica wyspowa (Streptopelia bitorquata)
• synogarlica popielata (Streptopelia capicola)
• synogarlica maurytyjska (Streptopelia cicur)
• synogarlica okularowa (Streptopelia decipiens)
• synogarlica reuniońska (Streptopelia duboisi)
• synogarlica dwuobrożna (Streptopelia dusumieri)
• turkawka różowobrzucha (Streptopelia hypopyrrha)
• turkawka żałobna (Streptopelia lugens)
• synogarlica rdzawosterna (Streptopelia mayeri)
• synogarlica brunatna (Streptopelia picturata)
• synogarlica białoskrzydła (Streptopelia reichenowi)
• synogarlica maskareńska (Streptopelia rodericana)
• synogarlica czerwonooka (Streptopelia semitorquata)
• synogarlica mała (Streptopelia tranquebarica)
• treron ostrosterny (Treron apicauda)
• treron malgaski (Treron australis)
• treron zielonolicy (Treron bicinctus)
• treron krasnonosy (Treron calvus)
• treron wielki (Treron capellei)
• treron zielony (Treron floris)
• treron złotogłowy (Treron formosae)
• treron cynamonowy (Treron fulvicollis)
• treron szarolicy (Treron griseicauda)
• treron mały (Treron olax)
• treron sumatrzański (Treron oxyurus)
• treron szarogłowy (Treron pembaensis)
• treron żółtolicy (Treron pompadora)
• treron timorski (Treron psittaceus)
• treron papugodzioby (Treron sanctithomae)
• treron białobrzuchy (Treron seimundi)
• treron złotolicy (Treron sieboldii)
• treron klinosterny (Treron sphenurus)
• treron zielonosiwy (Treron teysmannii)
• treron różowoszyi (Treron vernans)
• treron żółtobrzuchy (Treron waalia)
• papuasek (Trugon terrestris)
• ogonówka białolica (Turacoena manadensis)
• ogonówka czarna (Turacoena modesta)
• turkaweczka modrogłowa (Turtur brehmeri)
• turkaweczka białoczelna (Turtur tympanistria)
• żółtonóżek (Uropelia campestris)
• gołębiak kasztanowaty (Zenaida graysoni)
• gołębiak szarosterny (Zenaida meloda)
• cuglogołębik białolicy (Zentrygon albifacies)
• cuglogołębik kraterowy (Zentrygon carrikeri)
• cuglogołębik brunatny (Zentrygon chiriquensis)
• cuglogołębik zielonoszyi (Zentrygon costaricensis)
• cuglogołębik białogardły (Zentrygon frenata)
• cuglogołębik rdzawogłowy (Zentrygon goldmani)
• cuglogołębik purpurowy (Zentrygon lawrencii)
• cuglogołębik łuskoszyi (Zentrygon linearis)

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

Liczebność

Status

Powiązane quizy

Ptaki Polski — quiz

Liczba pytań: 30
Quiz szkolny
Średni wynik:
20.95 / 69.83%
2024-01-18

Czy ptaki się kąpią?

Zimą często dokarmiamy nasze ptaki. Czy jednak równie dobrze pamiętamy o nich latem? Wówczas również można im pomóc przetrwać trudne okresy suszy i wysokich temperatur.

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?

To, co robi kukułka nosi nazwę pasożytnictwa lęgowego. Czy w świecie przyrody kukułka jest wyjątkiem, czy też jest to zjawisko spotykane także u innych gatunków?

Największe gniazda ptaków

Jak duże może być gniazdo ptaka? Jakie ptaki są rekordzistami pod tym względem? Oto krótki przegląd rekordzistów wśród ptasich budowniczych gniazd na świecie i w Polsce.

Jak dokarmiać ptaki?

Czym i jak mądrze dokarmiać ptaki, aby im nie zaszkodzić?

Najmniejsze ptaki na świecie

Jaki jest najmniejszy ptak na świecie? Jaki polski ptak jest najmniejszy?

Największe ptaki na świecie

Jaki ptak jest największy na świecie, a jaki w Polsce? Jakie gatunki są najcięższe, które mają największą rozpiętość skrzydeł i które są najwyższe?

© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-167
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-06