Spis treści:

Kotowate

Kotowate, koty (Felidae) to rodzina ssaków, która liczy dziś 45 gatunków. W Polsce żyją 3 gatunki z tej rodziny ssaków.

Wygląd

Wszystkie kotowate mają zgrabne ciało, gibki tułów, długi ogon, okrągłą głowę, palcochodne kończyny, przednie 5-palczaste, tylne 4-palczaste, chowane pazury (za wyjątkiem geparda). Ciało pokryte miękką sierścią. Sierść zwykle krótka, miękka i gęsta.

Gatunki

To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Kot domowy PL

Felis catus

Kot domowy wywodzi się od kota nubijskiego. Został udomowiony prawdopodobnie 2000 lat p.n.e. w Egipcie. Istnieje wiele ras różniących się znacznie wyglądem. Porusza się na palcach. Bardzo zwinnie skacze, wspina się po drzewach, biega na krótkich dystansach

Ryś euroazjatycki PL

Lynx lynx

Ryś jest jednym z dwóch żyjących w Polsce dzikich kotów. Jest zwierzęciem zagrożonym wyginięciem. Jest to kot, prowadzący nocny tryb życia. Unika towarzystwa człowieka. Jest samotnikiem.

Żbik europejski PL

Felis silvestris

Ssak z rodziny kotów, bardzo przypominający kota domowego ale większy od niego. Prawdopodobnie wszystkie osobniki europejskie to krzyżówka z kotem domowym. Jest koczującym samotnikiem. Aktywny w nocy.

Gepard grzywiasty

Acinonyx jubatus

Gepard to piękny ssak z rodziny kotów o niezwykle smukłej sylwetce. Jest typowym zwierzęciem stepowym. Żyje samotnie lub łączy się w małe stada. Prowadzi dzienny tryb życia.

Irbis śnieżny

Uncia uncia

Pantera śnieżna, zwana także irbisem to drapieżnik z rodziny kotów, żyjący wysoko w górach środkowej Azji. Latem można ją spotkać w strefie śniegu. Aktywna w nocy. Żyje w parach, zajmując swój stały teren łowiecki.

Jaguarundi amerykański

Puma yagouaroundi

Jaguarundi to niewielki drapieżnik z rodziny kotów z Ameryki Północnej. Aktywny w dzień i w nocy. Świetnie wspina się po drzewach, choć robi to rzadko.

Karakal stepowy

Caracal caracal

Karakal, ryś stepowy to drapieżnik z rodziny kotów podobny do rysia, jest z nim blisko spokrewniony. Karakal łatwo się oswaja i używa się go czasem do polowań.

Kot błotny

Felis chaus

Kot błotny (Felis chaus) to gatunek ssaka z rodziny kotowatych. Dawna nazwa to chaus. Ma długie kończyny i krótki ogon. Na uszach delikatne pędzelki. Ubarwienie szarożółtawe.

Kot nubijski

Felis lybica

Kot nubijski, kot afrykański (Felis lybica) to gatunek ssaka drapieżnego z rodziny kotowatych, przodek kota domowego. Sierść płowa z ciemniejszymi pręgami i plamami.

Kot pustynny

Felis margarita

Kot arabski (Felis margarita) to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Sierść w kolorze piasku doskonale kamufluje go w środowisku naturalnym. Występuje także brązowe prążkowanie. Wykopuje sam nory, w których przebywa podczas dnia.

Kotek cętkowany

Prionailurus viverrinus

Kotek cętkowany (Prionailurus viverrinus) to gatunek ssaka drapieżnego z rodziny kotowatych. Dawne nazwy tego gatunku to: taraj, kot cętkowany.

Lampart plamisty

Panthera pardus

Lampart, zwany też panterą lub leopardem to drapieżnik z rodziny kotowatych o bardzo różnym umaszczeniu w zależności od obszaru występowania. Prowadzi nocny tryb życia. Zwykle żyje samotnie. Spotyka się pary i małe grupy rodzinne.

Lew afrykański

Panthera leo

Lew to afrykański drapieżnik z rodziny kotowatych. Jeden z największych kotów świata. Dzień przesypia w trawie i zaroślach. Poluje wieczorem sam lub z innymi lwami. Zabija chwytając za gardło lub podbrzusze.

Manul stepowy

Otocolobus manul

Manul to azjatycki ssak drapieżny z rodziny kotów o gęstym futrze koloru od jasnożółtego do szarego z ciemnymi pręgami. Zamieszkuje szczeliny skał i nory bobaków. Prowadzi nocny tryb życia. Żyje samotnie.

Mormi złocisty

Catopuma temminckii

Mormi złocisty (Catopuma temminckii) to gatunek ssaka z rodziny kotowatych. Ubarwienie żółto-brunatne, rzadko szare lub czarne oraz rude. Na futrze widoczne pręgi i plamy.

Ocelot argentyński

Leopardus geoffroyi

Ocelot argentyński (Leopardus geoffroyi) to gatunek ssaka z rodziny kotowatych. Sierść żółtobrązowa z ciemnymi cętkami. Na ogonie ciemne prążki.

Ocelot nadrzewny

Leopardus wiedii

Ocelot nadrzewny, margaj (Leopardus wiedii) to ssak drapieżny z rodziny kotowatych. Ubarwienie żółtawo-pomarańczowe w ciemniejsze plamy, układające się w pręgi.

Ocelot wielki

Leopardus pardalis

Ocelot to ssak z rodziny kotów z Ameryki Północnej. Ma gęste i krótkie futro o ciekawym ubarwieniu, najczęściej szaro-żółte w cętki i łatki czarno-brązowe. Żyje samotnie lub w parach. Bardzo dobrze pływa.

Pantera mglista

Neofelis nebulosa

Pantera mglista, pantera szara (Neofelis nebulosa) to ssak drapieżny z rodziny kotowatych. Kot ten ma stosunkowo długie kły. Ubarwienie zwykle białoszare, popielate, brunatne, żółtawe, rude w charakterystyczne plamy.

Puma płowa

Puma concolor

Puma, zwana też kuguarem, to duży drapieżny ssak z rodziny kotów. Wielkość pumy zależy od środowiska, w którym żyje. Największe okazy żyją w Patagonii, najmniejsze - w Andach. Puma jest bardzo silna. Potrafi wlec za sobą zdobycz trzy razy większą od siebie

Ryś iberyjski

Lynx pardinus

Ryś iberyjski, ryś cętkowany, pardel (Lynx pardinus) to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Ubarwienie szarożółte w ciemne, drobne cętki, wyraźnie widoczne.

Ryś kanadyjski

Lynx canadensis

Ryś kanadyjski (Lynx canadensis) to drapieżny ssak z rodziny kotowatych. Zimą sierść jest szara lub szarobrązowa. Latem pojawia się rudy odcień. Uszy zakończone pędzelkami.

Ryś rudy

Lynx rufus

Ryś rudy (Lynx rufus) to gatunek ssaka z rodziny kotowatych. Sierść z wierzchu ruda z ciemnymi cętkami, spód białawy. Na uszach delikatne, małe pędzelki.

Serwal sawannowy

Leptailurus serval

Serwal to afrykański ssak z rodziny kotów o długich nogach i smukłym tułowiu. Jest ubarwiony na żółtobrązowo. Spód ciała jaśniejszy. Sierść ozdobiona ciemnymi plamkami i paskami.

Tygrys azjatycki

Panthera tigris

Wyjątkowo silny i piękny drapieżny ssak z rodziny kotowatych o charakterystycznym kolorze sierści - czerwono-pomarańczowo-brunatny z czarnymi pręgami na całym ciele. Tworzy dziewięć podgatunków różniących się rozmiarem i kolorem sierści.

Złotokot afrykański, kot złoty

Profelis aurata

Złotokot afrykański, kot złoty (Caracal aurata) to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Ubarwianie zmienne, jednolite lub pokryte plamami, złociste.

Zdjęcia - galeria

Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.

Inne gatunki

mormi borneański (Catopuma badia)
kot tybetański (Felis bieti)
kot kafryjski (Felis cafra)
kot czarnołapy (Felis nigripes)
kot stepowy (Felis ornata)
kot piaskowy (Felis thinobia)
kot tygrysi (Felis tigrina)
ocelot pampasowy (Leopardus colocolo)
ocelot chilijski (Leopardus guigna)
ocelot andyjski (Leopardus jacobita)
ocelot środkowoamerykański (Leopardus oncilla)
ocelot tygrysi (Leopardus tigrinus)
pantera sundajska (Neofelis diardi)
lamparcik marmurkowy (Pardofelis marmorata)
kotek bengalski (Prionailurus bengalensis)
kotek wyspowy (Prionailurus iriomotensis)
kotek kusy (Prionailurus planiceps)
kotek rudy (Prionailurus rubiginosus)

Występowanie i środowisko

Kotowate są obecne na wszystkich kontynentach świata za wyjątkiem Australii i Antarktydy. Zamieszkują lasy i zarośla, stepy i pustynie. W zależności od gatunku prowadzą nocny lub dzienny tryb życia.

Tryb życia i zachowanie

Koty potrafią poruszać się bezgłośnie. Kryją się w koronach drzew, szczelinach skalnych, norach innych ssaków, dziuplach. Zwykle poruszają się wolno i majestatycznie, ale potrafią szybko biegać. Mogą skakać na odległość, która kilkakrotnie przekracza ich długość. Dobrze pływają. Świetnie wspinają się na drzewa.

Polując skradają się pod wiatr do ofiary lub czatują przy wodopojach albo szlakach. Ofiarę starają się dopaść w kilku susach. Pościg stosuje tylko gepard. Nie powracają do nie zjedzonych resztek.

Tworzą niewielkie grupy rodzinne, żyją w parach albo samotnie.

Duże koty nierzadko atakują ludzi. Duże koty ryczą, a małe koty wydają odgłosy miauczenia.

Morfologia i anatomia

W czaszce puszka mózgowa jest duża. Uzębienie tnąco-kruszące. Słuch i wzrok to zmysły najlepiej rozwinięte. Na języku znajdują się brodawki. W uzębieniu znajduje się tylko jeden trzonowiec na każdej połówce szczęki.

Rozmnażanie

Do rozrodu przystępują zwykle 1-2 razy do roku. Ciąża rwa 55-112 dni. W miocie 1-8 ślepych i niedołężnych kociąt. Matka opiekuje się nimi.

Pożywienie

Są najlepiej przystosowane do polowania na ssaki i ptaki, które stanowią podstawę ich pokarmu. Koty nie mogą kruszyć pożywienia.

Ochrona i zagrożenia

Dość łatwo się oswajają. Koty domowe są związane od bardzo dawna z człowiekiem (ponad 2000 lat), istnieje wiele ras kota domowego. Niektóre gatunki są cenione w futrzarstwie.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem PL
(wszystkie wymienione polskie gatunki rodziny)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Do kotów należy najszybszy ssak świata - gepard.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
	●	●										Ryś euroazjatycki: Trwa okres rui u rysia
			◂	●	▸							Ryś euroazjatycki: Rodzą się młode rysie
	◂	▸										Żbik europejski: Trwa ruja u żbika
			◂	▸								Żbik europejski: Rodzą się młode żbiki

Pokaż tylko bieżące wydarzenia

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN - Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz - Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
pod red. Kazimierza Kowalskiego - Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
Praca zbiorowa - Encyklopedia zwierząt Ssaki, ISBN 83-85-85152-05-9, Elipsa 1991
Praca zbiorowa - Wielka Encyklopedia Przyrody. Ssaki, ISBN 83-7079-784-9, MUZA SA 1997
Alfred Brehm - Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963
Włodzimierz Serafiński, Ewa Wielgus-Serafińska - Ssaki zwierzęta świata, ISBN 83-01-05877-3, PWN 1988

Dlaczego koty spadają na cztery łapy?

Nauka stwierdza wysoką przeżywalność kotów podczas upadków z dużych wysokości i rzeczywiście koty instynktownie podczas upadku obracają się w powietrzu tak, aby spaść na cztery łapy.

Ile śpią ssaki?

Ssaki potrafią przesypiać w głębokim śnie naprawdę długi okres czasu. Jakie ssaki śpią najdłużej, a które nie potrzebują zbyt wiele snu?

Najmniejszy ssak

Jakie ssaki osiągają najmniejsze rozmiary na świecie, a jakie w Polsce? Gdzie można je spotkać?

Największy ssak

Który z saków jest największy na świecie, a który w Polsce? Czy w historii żyły większe ssaki niż obecnie? Czy są to ssaki wodne czy lądowe?

Jak dużo jedzą zwierzęta?

Czy tylko człowiek bywa obżartuchem? Czy w świecie zwierząt również można znaleźć łakomczuchów? Ile pokarmu zjadają różne zwierzęta?