Bażantowate

Bażantowate, kurowate (Phasianidae) to rodzina ptaków z rzędu kuraków (grzebiących). Rodzina ta liczy dziś 47 rodzajów i 187 gatunków, z czego w Polsce zaledwie 3 gatunki ptaków dziko żyjące. Są to przepiórka, kuropatwa i bażant.

Wygląd

Zwykle samce są barwnie upierzone, z metalicznym połyskiem. Samice mają barwy ochronne. Często na głowie występują obszary nieupierzone, w postaci grzebienia, dzwonka, róży lub zausznika o różnych barwach.

Zasadniczo wyróżniamy cztery grupy kurowatych:

• przepióry,
• przepiórki,
• kuropatwy,
• bażanty.

Trwa dyskusja nad utworzeniem z grupy przepiór odrębnej rodziny i klasyfikacją pozostałych grup.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Phasianus colchicus

Bażant to piękny ptak z rodziny bażantowatych, występujący w Polsce, o dużej zmienności podgatunkowej. Jest cennym gatunkiem łownym. Samiec pięknie ubarwiony, samica ma barwy ochronne. Prowadzi osiadły tryb życia.

Syrmaticus reevesii

Bażant królewski to jeden z największych bażantów, często hodowany jako ptak ozdobny. Samiec ma białą głowę z czarnym paskiem aż po kark. Pod okiem znajduje się biała plama, nad okiem - czerwona plama nieopierzona.

Lophura diardi

Bażant syjamski lub inaczej kiściec syjamski to pięknie upierzony ptak z rodziny kurowatych. Głowa czerwona z czarną obwódką po bokach, czarny czub opadający na kark. Nogi czerwone.

Gallus gallus domesticus

Kura domowa jest najliczniejszym na świecie ptakiem użytkowym. Wygląd, wielkość, upierzenie zależą od rasy, których dziś mamy około 80. Kogut bywa agresywny i broni swojego haremu. Kura wyszukuje pokarmu rozgrzebując nogami ziemię.

Perdix perdix

To niewielki ptak łowny, średnio liczny w naszym kraju, pierwotnie związany ze stepami, a dziś z terenami rolniczymi. W upierzeniu dominują brązy i odcienie szarości. Głowa na policzkach i gardle ma rudy odcień.

Alectoris graeca

Kuropatwa skalna (Alectoris graeca) to gatunek rzadkiego ptaka górskiego z rodziny bażantowatych. Samiec posiada ostrogę. Poza tym samiec i samica maja podobne upierzenie. Jest ono z wierzchu szaroniebieskie, gardło białe z czarną, wąską otoczką.

Lophophorus impejanus

Olśniak himalajski to jeden z najpiękniej ubarwionych bażantów. Samiec ma upierzenie z metalicznym połyskiem, przeważają kolory niebieski, purpurowy i brązowozielony. Pochodzi z Himalajów.

Pavo cristatus

Przepiękny, duży, niezwykle kolorowy ptak z rodziny bażantowatych. Połowa długości samca przypada na ogon. Pióra trenu są brązowozielone z metalicznym połyskiem, na końcu z wielkimi pawimi okami, ubarwionymi na czarno, niebiesko, płowo i żółto.

Coturnix coturnix

To nasz najmniejszy ptak z rzędu grzebiących. Jest to też jedyny przedstawiciel tego rzędu ptaków, który podejmuje sezonowe wędrówki. Ma krępą sylwetkę ciała. W upierzeniu dominują brązy. Na prawie całym ciele występuje ciemne kreskowa

Rollulus rouloul

Puchoczub, zwany kuropatwą koroniastą, to przedstawiciel kurowatych z tropikalnych lasów południowej części Azji. Nogi również są czerwone. Upierzenie niebieskie, metalizujące. Samiec ma charakterystyczny czub. Samica nie ma czuba, upierzenie zielone, meta

Tragopan satyra

Tragopan czerwony to piękny kurak z Himalajów. Upierzenie płowe z białymi, drobnymi cętkami, szyja i głowa szkarłatna z czarnymi plamami. Jest płochliwy. Żyje samotnie lub w parach.

Crossoptilon mantchuricum

Uszak brunatny to endemiczny gatunek kuraka, występujący w pięciu izolowanych obszarach Chin, skrajnie zagrożony wyginięciem. Upierzenie ciemne, od połowy grzbietu białe, piękny, długi ogon, pierzasty, biało-brązowy.

Inne gatunki

• Paw kongijski (Afropavo congensis)
• Góropatwa berberyjska (Alectoris barbara)
• Góropatwa azjatycka (Alectoris chukar)
• Góropatwa chińska (Alectoris magna)
• Góropatwa arabska (Alectoris melanocephala)
• Góropatwa czarnogardła (Alectoris philbyi)
• Góropatwa czerwona (Alectoris rufa)
• Kuropatewka piaskowa (Ammoperdix griseogularis)
• Kuropatewka pustynna (Ammoperdix heyi)
• Przepiórka nowogwinejska (Anurophasis monorthonyx)
• Pstropiór maskowy (Arborophila ardens)
• Pstropiór czarnogardły (Arborophila atrogularis)
• Pstropiór płowy (Arborophila brunneopectus)
• Pstropiór ciemnogrzbiety (Arborophila cambodiana)
• Pstropiór żółtonogi (Arborophila charltonii)
• Pstropiór zielononogi (Arborophila chloropus)
• Pstropiór tajwański (Arborophila crudigularis)
• Pstropiór wietnamski (Arborophila davidi)
• Pstropiór białoczelny (Arborophila gingica)
• Pstropiór ciemnoboczny (Arborophila hyperythra)
• Pstropiór jawajski (Arborophila javanica)
• Pstropiór rdzawoszyi (Arborophila mandellii)
• Pstropiór annamski (Arborophila merlini)
• Pstropiór białouchy (Arborophila orientalis)
• Pstropiór czerwonodzioby (Arborophila rubrirostris)
• Pstropiór syczyański (Arborophila rufipectus)
• Pstropiór rdzawogardły (Arborophila rufogularis)
• Pstropiór obrożny (Arborophila torqueola)
• Argus malajski (Argusianus argus)
• Bambusówka górska (Bambusicola fytchii)
• Bambusówka chińska (Bambusicola thoracica)
• Przepiór kalifornijski (Callipepla californica)
• Przepiór strojny (Callipepla douglasii)
• Przepiór czubaty (Callipepla gambelii)
• Przepiór łuskowany (Callipepla squamata)
• Pstropiór rdzawy (Caloperdix oculea)
• Bażant himalajski (Catreus wallichii)
• Bażant diamentowy (Chrysolophus amherstiae)
• Bażant złocisty (Chrysolophus pictus)
• Przepiór zmienny (Colinus cristatus)
• Przepiór plamisty (Colinus leucopogon)
• Przepiór białobrewy (Colinus nigrogularis)
• Przepiór wirginijski (Colinus virginianus)
• Przepiórka modra (Coturnix adansonii)
• Przepiórka chińska (Coturnix chinensis)
• Przepiórka indyjska (Coturnix coromandelica)
• Przepiórka pstra (Coturnix delegorguei)
• Przepiórka japońska (Coturnix japonica)
• Przepiórka ciemna (Coturnix manipurensis)
• Przepiórka nowozelandzka (Coturnix novaezelandiae)
• Przepiórka rudogardła (Coturnix pectoralis)
• Przepiórka błotna (Coturnix ypsilophora)
• Uszak siwy (Crossoptilon auritum)
• Uszak biały (Crossoptilon crossoptilon)
• Przepiór perlisty (Cyrtonyx montezumae)
• Przepiór maskowy (Cyrtonyx ocellatus)
• Przepiór kreskowany (Dactylortyx thoracicus)
• Przepiór śniadoszyi (Dendrortyx barbatus)
• Przepiór białoczelny (Dendrortyx leucophrys)
• Przepiór czarnogardły (Dendrortyx macroura)
• Frankolin krasnodzioby (Francolinus adspersus)
• Frankolin czerwonogardły (Francolinus afer)
• Frankolin szaroskrzydły (Francolinus africanus)
• Frankolin brązowouchy (Francolinus ahantensis)
• Frankolin białogardły (Francolinus albogularis)
• Frankolin zbrojny (Francolinus bicalcaratus)
• Frankolin kameruński (Francolinus camerunensis)
• Frankolin przylądkowy (Francolinus capensis)
• Frankolin etiopski (Francolinus castaneicollis)
• Frankolin pstry (Francolinus clappertoni)
• Frankolin jasnogłowy (Francolinus coqui)
• Frankolin brązowogłowy (Francolinus erckelii)
• Frankolin rdzawolicy (Francolinus finschi)
• Frankolin obrożny (Francolinus francolinus)
• Frankolin rudoplamy (Francolinus griseostriatus)
• Frankolin bagienny (Francolinus gularis)
• Frankolin namibijski (Francolinus hartlaubi)
• Frankolin czerwonooki (Francolinus harwoodi)
• Frankolin nadobny (Francolinus hildebrandti)
• Frankolin żółtodzioby (Francolinus icterorhynchus)
• Frankolin kenijski (Francolinus jacksoni)
• Frankolin czarnogardły (Francolinus lathami)
• Frankolin żółtogardły (Francolinus leucoscepus)
• Frankolin rudoskrzydły (Francolinus levaillantii)
• Frankolin zbroczony (Francolinus levaillantoides)
• Frankolin plamisty (Francolinus nahani)
• Frankolin natalski (Francolinus natalensis)
• Frankolin ciemny (Francolinus nobilis)
• Frankolin blady (Francolinus ochropectus)
• Frankolin malowany (Francolinus pictus)
• Frankolin chiński (Francolinus pintadeanus)
• Frankolin indyjski (Francolinus pondicerianus)
• Frankolin górski (Francolinus psilolaemus)
• Frankolin smugowany (Francolinus rufopictus)
• Frankolin jarzębaty (Francolinus schlegelii)
• Frankolin czubaty (Francolinus sephaena)
• Frankolin rdzawoboczny (Francolinus shelleyi)
• Frankolin łuskowany (Francolinus squamatus)
• Frankolin zebroszyi (Francolinus streptophorus)
• Frankolin brunatny (Francolinus swainsonii)
• Frankolin angolski (Francolinus swierstrai)
• Kuropatwiak cejloński (Galloperdix bicalcarata)
• Kuropatwiak siwogłowy (Galloperdix lunulata)
• Kuropatwiak rdzawy (Galloperdix spadicea)
• Bankiwa (Gallus gallus)
• Kur cejloński (Gallus lafayetii)
• Kur siwy (Gallus sonneratii)
• Kur zielony (Gallus varius)
• Pstropiór szkarłatnogłowy (Haematortyx sanguiniceps)
• Kuropatnik (Ithaginis cruentus)
• Śnieżnik (Lerwa lerwa)
• Olśniak zielonosterny (Lophophorus lhuysii)
• Olśniak białosterny (Lophophorus sclateri)
• Kiściec modrolicy (Lophura bulweri)
• Kiściec annamski (Lophura edwardsi)
• Kiściec żółtosterny (Lophura erythrophthalma)
• Kiściec ognisty (Lophura ignita)
• Kiściec cesarski (Lophura imperialis)
• Kiściec czarny (Lophura inornata)
• Kiściec nepalski (Lophura leucomelanos)
• Kiściec srebrzysty (Lophura nycthemera)
• Kiściec tajwański (Lophura swinhoii)
• Kuropatwa madagaskarska (Margaroperdix madagarensis)
• Kuropatwa czarna (Melanoperdix nigra)
• Przepiór czarnolicy (Odontophorus atrifrons)
• Przepiór andyjski (Odontophorus balliviani)
• Przepiór brazylijski (Odontophorus capueira)
• Przepiór wenezuelski (Odontophorus columbianus)
• Przepiór panamski (Odontophorus dialeucos)
• Przepiór obrożny (Odontophorus erythrops)
• Przepiór marmurkowy (Odontophorus gujanensis)
• Przepiór brązowy (Odontophorus guttatus)
• Przepiór kasztanowaty (Odontophorus hyperythrus)
• Przepiór białogardły (Odontophorus leucolaemus)
• Przepiór ciemnogrzbiety (Odontophorus melanonotus)
• Przepiór czarnobrody (Odontophorus melanotis)
• Przepiór peruwiański (Odontophorus speciosus)
• Przepiór rdzawobrzuchy (Odontophorus stellatus)
• Przepiór białolicy (Odontophorus strophium)
• Przepiórecznik (Ophrysia superciliosa)
• Przepiór ozdobny (Oreortyx pictus)
• Paw złoty (Pavo muticus)
• Przepióreczka skalna (Perdicula argoondah)
• Przepióreczka dżunglowa (Perdicula asiatica)
• Przepióreczka czerwonodzioba (Perdicula erythrorhyncha)
• Przepióreczka ciemna (Perdicula manipurensis)
• Kuropatwa wschodnia (Perdix dauurica)
• Kuropatwa tybetańska (Perdix hodgsoniae)
• Bażant pstry (Phasianus versicolor)
• Przepiór prążkowany (Philortyx fasciatus)
• Wieloszpon szary (Polyplectron bicalcaratum)
• Wieloszpon brązowy (Polyplectron chalcurum)
• Wieloszpon lśniący (Polyplectron emphanum)
• Wieloszpon wietnamski (Polyplectron germaini)
• Wieloszpon rdzawogrzbiety (Polyplectron inopinatum)
• Wieloszpon pawi (Polyplectron malacense)
• Wieloszpon białobrody (Polyplectron schleiermacheri)
• Kuraczek (Ptilopachus petrosus)
• Kuroczub (Pucrasia macrolopha)
• Argus czubaty (Rheinardia ocellata)
• Kuropatwa długodzioba (Rhizothera longirostris)
• Przepiór rdzawolicy (Rhynchortyx cinctus)
• Bażant kasztanowaty (Syrmaticus ellioti)
• Bażant birmański (Syrmaticus humiae)
• Bażant tajwański (Syrmaticus mikado)
• Bażant japoński (Syrmaticus soemmerringii)
• Ułar ałtajski (Tetraogallus altaicus)
• Ułar kaspijski (Tetraogallus caspius)
• Ułar kaukaski (Tetraogallus caucasicus)
• Ułar himalajski (Tetraogallus himalayensis)
• Ułar tybetański (Tetraogallus tibetanus)
• Górak rudogardły (Tetraophasis obscurus)
• Górak płowogardły (Tetraophasis szechenyii)
• Tragopan żółtolicy (Tragopan blythii)
• Tragopan plamisty (Tragopan caboti)
• Tragopan rudolicy (Tragopan melanocephalus)
• Tragopan modrolicy (Tragopan temminckii)
• Pstropiór afrykański (Xenoperdix udzungwensis)

Występowanie i środowisko

Występują na całym świecie poza Antarktydą. Zajmują różnorodne środowiska: od otwartych po lasy równikowe.

Tryb życia i zachowanie

Są szybkimi biegaczami i słabo latają. Są ociężałe.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

W okresie godów samce zwykle tokują. Gnieżdżą się na ziemi, tragopany na drzewach. Na ziemi gniazdo to zwykłe zagłębienie, czasem wysłane trawą. Liczba jaj: 2-14 o masie 4,8-112 g. Samica wysiaduje jaja przez 16-28 dni. Pisklęta są zagniazdownikami.

Pożywienie

Zjadają pokarm pochodzenia roślinnego, ale także, szczególnie okresowo, bezkręgowce. Pokarm wyszukują poprzez rozgrzebywanie palcami nóg podłoża.

Ochrona i zagrożenia

Niektóre gatunki kuraków udomowiono. Mają ogromne znaczenie gospodarcze dla człowieka. To dej właśnie rodziny należy udomowiony 5000 lat temu przodek kury domowej. Krytycznie zagrożone są frankolin blady, przepiór białolicy i przepiórecznik. Osiem gatunków jest zagrożonych, 36 narażonych.

Ciekawostki

Kury pod względem liczebności przewyższają populację ludzi czterokrotnie.

Zdjęcia - galeria

© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-52