Gryzonie

Gryzonie (Rodentia) to rząd ssaków, który liczy dziś około 2460 gatunków. To najliczniejszy rząd ssaków, zarówno pod względem liczby gatunków (jest ich około 1800) jak i liczby osobników, żyjących na świecie. W Polsce żyją 32 gatunki.

Rodziny

Alfabetyczny wykaz opublikowanych rodzin.

Nazwa rodzinyNazwa
łacińska
Liczba gatunków Czy występuje
w Polsce?
ŚwiatPolska
agutiowateDasyproctidae130Nie
bobrowateCastoridae21Tak
chomikowateCricetidae7291Tak
gofferowateGeomyidae430Nie
gundioszczurowateDiatomyidae10Nie
gundiowateCtenodactylidae50Nie
hutiowateCapromyidae210Nie
jeżozwierzowateHystricidae110Nie
karłomyszowateHeteromyidae670Nie
kawiowateCaviidae220Nie
kolcosznicowatePlatacanthomyidae20Nie
kolczakowateEchimyidae900Nie
koszatniczkowateOctodontidae130Nie
kretoszczurowateBathyergidae210Nie
malgaszomyszowateNesomyidae680Nie
myszochomikowateCalomyscidae80Nie
myszowateMuridae8228Tak
nornikowateArvicolidae1209Tak
nutriowateMyocastoridae10Nie
pakaranowateDinomyidae10Nie
pakowateCuniculidae30Nie
popielicowateGliridae284Tak
postrzałkowatePedetidae20Nie
sewelowateAplodontidae10Nie
skałoszczurowatePetromuridae10Nie
skoczkowateDipodidae530Nie
szczecińcowateThryonomyidae20Nie
szynszyloszczurowateAbrocomidae100Nie
szynszylowateChinchillidae70Nie
ślepcowateSpalacidae380Nie
tukotukowateCtenomyidae620Nie
ursonowateErethizontidae200Nie
wiewiórkowateSciuridae2894Tak
wiewiórolotkowateAnomaluridae70Nie


Występowanie i środowisko

Występują na wszystkich kontynentach świata. Zajmują większość środowisk na ziemi.

Tryb życia i zachowanie

Część z nich zapada w sen zimowy. Zwykle żyją krótko (nawet do 1,5 roku). Większość gatunków prowadzi naziemny i nocny tryb życia. Część gatunków prowadzi podziemny tryb życia, inne ziemno-wodny, nadrzewny. Niektóre gatunki potrafią latać lotem ślizgowym. Wiewiórkowate są aktywne w dzień.


Morfologia i anatomia

Gryzonie to niewielkie zwierzęta (masa większości nie przekracza 150 g), większość z nich z wyglądu przypomina mysz. Kończyny zwykle krótkie, pięciopalczaste. Palce zwykle zakończone są pazurami. Najczęściej mają długi ogon. Oprócz włosów na ciele czasem występują kolce lub łuski.

Gryzonie mają po jednej parze siekaczy w szczęce i żuchwie, które stale rosną. Pomiędzy siekaczami a zębami policzkowymi występuje przerwa. Budowa żuchwy, która umożliwia oprócz ruchów otwierania, zamykania, ruchów bocznych, także cofanie i wysuwanie. U niektórych gatunków żołądek jest podzielony na komory. Macica zwykle jest dwudrożna, łożysko krążkowe. Mózg jest prymitywny i ma gładką powierzchnię. Ze zmysłów dobrze są rozwinięte węch, wzrok u wiewiórkowatych (gatunki podziemne bywają całkowicie ślepe).

Rozmnażanie

Ciąża jest krótka, samica rodzi w miocie dużo młodych (u chomika nawet 18 młodych). Rozród bywa bardzo intensywny. Młode są dojrzałe płciowo już po kilku tygodniach życia. Potomstwo gatunków, które żyją w norach i gniazdach jest niedołężne, ślepe i nagie, pozostałe rodzą młode rozwinięte.

Pożywienie

Większość gryzoni jest roślinożerna, czasem (jak mysz domowa) są wszystkożerne. Istnieją gatunki żywiące się tylko owadami. Gatunki z terenów suchych nie piją, wodę uzyskują z pokarmu. Wiele gatunków gromadzi zapasy na zimę.

Ochrona i zagrożenia

IUCN wymienia jako zagrożone następujące gatunki gryzoni: Marmota vancouverensis, Sciurus niger cenereus, Dipodomys heermanni morroensis, Reithrodontomys raviventris, Capromys angelcabrerai, Capromys auritus, Capromys nanus, Capromys samfelipensis i wiele innych jest narażonych na wyginięcie. Wiele gatunków to groźne szkodniki i roznosiciele groźnych chorób.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danego rzędu. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rzędu)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rzędu)

Struktura zagrożenia wymarciem PL
(wszystkie wymienione polskie gatunki rzędu)


Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Wiele gatunków gryzoni jest trzymana w domach dla zabawy i ozdoby (chomik, świnka morska), część gatunków służy za zwierzęta laboratoryjne (myszy, szczury), inne hoduje się dla mięsa i futra (nutrie, szynszyle).

Gryzonie domowe

Niektóre gatunki nadają się doskonale do hodowli w domu. Mówiąc o gryzoniach domowych mamy na myśli właśnie takie zwierzęta, a nie te, które w ukryciu towarzyszą człowiekowi w ich domostwach. Poniżej znajduje się lista gryzoni, które najczęściej spotyka się w domowych hodowlach. Oto najbardziej znane gryzonie domowe:

 


Kalendarz przyrody

123456789101112

Opis

      Badylarka pospolita: Trwa okres rozrodczy badylarki.
          Bóbr europejski: Na świat przychodzą młode bobry.
          Burunduk syberyjski: Trwa ruja burunduka
       Chomik europejski: Trwa okres snu zimowego chomika europejskiego
   Chomik europejski: Trwa okres aktywności życiowej chomika europejskiego
      Karczownik ziemnowodny: Okres rozrodu karczownika ziemnowodnego.
       Koszatka leśna: Okres aktywności koszatki.
        Koszatka leśna: Okres rozrodczy koszatki leśnej.
    Mysz domowa: Trwa okres rozrodczy myszy domowej
   Myszarka leśna: Okres rozrodczy myszarki (myszy) leśnej.
     Myszarka polna: Trwa okres rozrodczy myszy polnej
     Myszarka zaroślowa: To okres rozrodu myszy zaroślowej
     Myszarka zielna: Okres rozrodu myszarki zielnej w Polsce.
     Nornica ruda: Trwa okres rozrodczy nornicy rudej
     Nornik bury: Trwa okres godowy u nornika burego.
     Nornik darniowy: Okres rozrodczy nornika darniowego.
     Nornik północny: Okres rozrodczy nornika północnego.
     Nornik zwyczajny: Okres rozrodu nornika zwyczajnego.
     Orzesznica leszczynowa: Trwa sen zimowy orzesznicy
         Orzesznica leszczynowa: Przychodzą na świat młode orzesznice
      Orzesznica leszczynowa: Trwa okres aktywności życiowej orzesznicy.
     Piżmak amerykański: Trwa okres rozrodu piżmaka (szczura piżmowego)
     Popielica szara: Popielica odbywa sen zimowy
      Popielica szara: Trwa okres aktywności życiowej popielicy
     Smużka leśna: Okres snu zimowego smużki.
       Smużka leśna: Okres aktywności smużki.
          Smużka leśna: Na świat przychodzą młode smużki.
    Suseł moręgowany: Trwa okres snu zimowego susła moręgowanego
          Suseł moręgowany: Występuje ruja u susła moręgowanego.
          Suseł moręgowany: Przychodzą na świat małe susły moręgowane.
          Suseł perełkowany: Rodzą się młode susły perełkowane
     Suseł perełkowany: Trwa okres snu zimowego susła perełkowanego
      Suseł perełkowany: Trwa okres aktywności życiowej susła perełkowanego
     Świstak alpejski: Trwa sen zimowy świstaka
           Świstak alpejski: Trwają gody świstaków
           Świstak alpejski: Na świat przychodzą młode świstaki.
      Świstak alpejski: Trwa okres aktywności życiowej świstaka
       Wiewiórka pospolita: Na świat przychodzą młode wiewiórki
          Wiewiórka pospolita: Wiewiórka zbiera zapasy na zimę.
    Żołędnica europejska: Trwa okres snu zimowego żołędnicy
         Żołędnica europejska: Na świat przychodzą młode żołędnicy. Drugi miot w Polsce występuje rzadko.
      Żołędnica europejska: Trwa okres aktywności życiowej żołędnicy
Pokaż tylko bieżące wydarzenia



Powiązane quizy

Ssaki Polski — quiz

Liczba pytań: 30
Quiz szkolny
Średni wynik:
19.49 / 64.97%
2024-01-20



Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:


© medianauka.pl, 2014-01-08, RZAD-20
Data aktualizacji artykułu: 2022-09-27




Udostępnij
©® Media Nauka 2008-2023 r.