Kaczkowate (Anatidae)
Kaczkowate (Anatidae) to rodzina ptaków z rzędu blaszkodziobych. Rodzina ta liczy dziś 50 rodzajów, 15 plemion i 162 gatunki. W Polsce mamy 37 gatunków, z czego 18 lęgowych.
Podział na plemiona
- bezpłetwce (Anseranatini) - 1 gatunek (bezpłetwiec),
- drzewice (Dendrocygnini) - 8 gatunków w 1 rodzaju,
- pokraczki (Thalassornithini) - 1 gatunek,
- kapodzioby (Cereopsini) - 1 gatunek,
- gęsi (Anserini) - 15 gatunków w 2 rodzajach,
- łabędzie (Cygnini) - 7 gatunków w 2 rodzajach,
- pstrokaczki (Stictonettini) - 1 gatunek,
- sterniczki (Oxyurini) - 7 gatunków w 3 rodzajach,
- krzywonos, torpedówki oraz zbrojówka (Merganettin) - 6 gatunków w 3 rodzajach,
- dziwonos i gęsiec (Plectropterini) - 3 gatunków w 2 rodzajach,
- kazarki i pokrewne (Tadornini) - 15 gatunków w 5 rodzajach,
- łopatonos i nowogwinejka (Malacorhynchini) - 2 gatunków w 2 rodzajach,
- kaczki pływające (Anatini) - 57 gatunków w 11 rodzajach,
- grążyce (Aythyini) - 17 gatunków w 4 rodzajach,
- kaczki morskie i tracze (Mergini) - 20 gatunków w 10 rodzajach,
Wygląd
Cechą charakterystyczną jest płaski, zaokrąglony, krótki dziób, zaopatrzony na brzegach w rzędy blaszek. Szyja jest średnio lub bardzo długa, skrzydła wąskie i zaokrąglone, krótki ogon i nogi, których palce spięte są błoną pławną. Zwykle samiec jest od samicy większy i ciekawiej ubarwiony. Ubarwienie jest bardzo zróżnicowane. Jednolicie ubarwione ptaki w tej rodzinie są rzadkością. Ubarwienie samców jest często kolorowe, samic - ochronne, ale nie jest to regułą.
Gatunki
Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.
Bernikla białolica (Branta leucopsis) 
Bernikla białolica to gatunek ptaka należący do gęśców, o czarni-białym upierzeniu, bardzo rzadko obserwowana w Polsce.
Bernikla kanadyjska (Branta canadensis)
Bernikla kanadyjska to ptak z grupy gęśców, hodowany w europejskich parkach i ogrodach zoologicznych.
Bernikla rdzawoszyja (Branta ruficollis)
Bernikla rdzawoszyjna to ptak z grupy gęśców o pięknym upierzeniu wyjątkowo rzadko zalatujący do naszego kraju. Jest ptakiem syberyjskiej tundry i lasotundry.
To najmniejszy przedstawiciel blaszkodziobych w Polsce. Samiec ma kasztanowatą głowę z zielonym polem, obwiedzionym jasną kreską.
Cyraneczka bajkalska, kłochtun, cyraneczka syberyjska (Sibirionetta formosa)
Cyraneczka bajkalska, nazywana także cyraneczką syberyjską lub kłochtunem, to ptak z grupy kaczek właściwych pochodzący z Syberii.
To drugi w kolejności najmniejszy przedstawiciel kaczek pływających w Polsce. Ma charakterystyczną białą brew nad okiem.
To jedyna kaczka, która ma czub zwisający z tyłu głowy. W Polsce średnio lub mało liczna. Łatwo ją z daleka rozpoznać w okresie godowym.
Drzewica dwubarwna (Dendrocygna bicolor)
Drzewica dwubarwna to ptak z grupy drzewic o brązowo-pstrym ubarwieniu ciała.
Dziwonos (Sarkidiornis melanotos)
Dziwonos to duży ptak z charakterystycznym guzem tłuszczowym u samca.
Edredon (Somateria mollissima)
To jedna z naszych największych i najrzadziej spotykana morska kaczka.
Gągoł to jedna z niewielu gatunków kaczek, które gniazdują w dziuplach drzew. Kaczkę tę można spotkać u nas na północy kraju nad śródleśnymi jeziorami.
Gęgawa to przodek gęsi domowej. W Polsce nieliczna. Zasiedla Palearktykę. to najbardziej pospolita dzika gęś w Europie.
Gęś białoczelna (Anser albifrons)
Gęś białoczelna to ptak z grupy gęśców, dość liczna w Polsce podczas przelotów. Ma charakterystyczną białą plamę na czole.
Gęś domowa (Anser anser f. domestica)
Gęś domowa to pochodzący od gęgawy ptak hodowlany, występujący na całym świecie.
Gęś garbonosa (Anser cygnoides domesticus)
Gęś garbonosa to ptak pochodzący ze wschodniej Azji. Gęś ta charakteryzuje się beżowo brązowym upierzeniem i ciemnym wyrostkiem nad dziobem.
Gęś hawajska (Branta sandvicensis)
Gęś hawajska to ptak z grupy gęśców, wsypując w stanie dzikim wyłącznie na Hawajach.
Gęś tybetańska, gęś indyjska (Anser indicus)
Gęś tybetańska, zwana też indyjską, to ptak z rodziny gęśców. Gęsi te potrafią przelecieć nad Himalajami.
Gęś zbożowa to ptak z grupy gęśców, liczna w Polsce podczas przelotów. Ma charakterystyczne pomarańczowe plamy po bokach dzioba.
Głowienka (Aythya ferina) to gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych, zaliczany do grążyc. W szacie godowej ma głowę i szyję w górnej części kasztanowate.
o jedna z najrzadszych kaczek środkowej części Europy. Czasem kaczka ta podrzuca jak kukułka swoje jaja do gniazd innego gatunku kaczek.
Kaczka domowa (Anas platyrhynchos f. domestica)
Kaczka domowa to forma kaczki krzyżówki, hodujemy ją na całym świecie.
Kapodziób (Cereopsis novaehollandiae)
Kapodziób to duży ptak z rodziny kaczek, z grupy kazarek, zamieszkujący wysepki południowej Australii.
Karolinka to kaczka z grupy piżmówek, pochodząca z Ameryki Północnej.
Kazarka, kazarka rdzawa (Tadorna ferruginea)
Kazarka, zwana także kazarką rdzawą, to ptak z grupy kazarek o rudym upierzeniu, zamieszkujący Eurazję. W Polsce bardzo rzadko zalatuje.
To jedna z najmniej barwnych naszych kaczek. Jest nieco mniejsza od krzyzówki.
Krzyżówka (Anas platyrhynchos)
Bardzo pospolita w całej Europie dzika kaczka, od której wywodzi się kaczka domowa.
Lodówka (Clangula hyemalis) to ptak z rodziny kaczkowatych, zaliczany do traczy. Samiec jest większy od samicy. Ma piękny, długi ogon.
Łabędź czarnoszyi (Cygnus melanocoryphus)
Łabędź czarnoszyi to duży ptak z grupy gęśców, o białym ubarwieniu za wyjątkiem czarnej szyi.
Łabędź czarny (Cygnus atratus)
Łabędź czarny to piękny i towarzyski ptak, występujący w dużych stadach, spotykany także w Polsce.
Łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus)
Łabędź ten ma żółto-czarny dziób i wyprostowaną szyję. Jest u nas nieliczny. Mamy zaledwie kilkadziesiąt par w Polsce. Ptak ten unika obecności człowieka i jest bardzo płochliwy.
Łabędź niemy to duży ptak z charakterystyczną wyciągniętą szyją o białym upierzeniu, z pomarańczowym dziobem z czarną naroślą u nasady, którego nierzadko możemy spotkać na zbiornikach wodnych w naszym kraju.
Mandarynka to przepiękna kaczka pochodząca z Azji, która hodowana jest także w Europie. Osobniki, które uciekły kiedyś z hodowli utworzyły stałe populacje zamieszkujące miejskie parki, także w Polsce.
To jedna z naszych największych kaczek. Ma charakterystyczny, wąski, haczykowaty dziób. Gniazduje w dziuplach.
Ohar jest ptakiem z grupy kazarek, którego można spotkać nad Bałtykiem.
Płaskonos to bardzo rzadki u nas gatunek. Dziób ma charakterystyczny, płaski i łyżkowaty kształt. Samiec jest pięknie ubarwiony.
Rożeniec to jedna z najpiękniejszych kaczek występujących w naszym kraju. Ma dość smukłą budowę. Jest u nas skrajnie nieliczna lęgowa.
Śnieżyca duża (Anser caerulescens)
Śnieżyca duża to gęś z Ameryki Północnej, której migracje zwiastują zmiany pór roku.
Świstun to wędrowny ptak z grupy kaczek właściwych. Samiec pięknie ubarwiony o rdzawej głowie. Samica skromniej ubarwiona.
Świstun chilijski (Mareca sibilatrix)
Świstun chilijski jest ptakiem z grupy kaczek właściwych występującym w Ameryce Południowej.
Uhla (Melanitta fusca) to gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych. Samiec ma czarne upierzenie, z białą plamą otaczającą oko, białe lusterko, pomarańczowożółty dziób.
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Strunowce (Chordata)
Gromada: Ptaki (Aves)
Rząd: Blaszkodziobe (Anseriformes)
Rodzina: Kaczkowate (Anatidae)
Masa ciała: 0,3-22,5 kg.
Inne gatunki
- Gęsiówka egipska (Alopochen aegyptiacus)
- Cyraneczka auklandzka (Anas aucklandica)
- Cyraneczka karolińska (Anas carolinensis)
- Cyraneczka rdzawa (Anas chlorotis)
- Cynamonka (Anas cyanoptera)
- Rożeniec krótkosterny (Anas eatoni)
- Cyraneczka żółtodzioba (Anas flavirostris)
- Krzyżówka białooka (Anas laysanensis)
- Bezpłetwiec (Anseranas semipalmata)
- Głowienka długodzioba (Aythya valisineria)
- Bisiorka (Biziura lobata)
- Bernikla obrożna (Branta bernicla)
- Gągołek (Bucephala albeola)
- Piżmówka amerykańska (Cairina moschata)
- Kaczka labradorska (Camptorhynchus labradorius)
- Magelanka rudogłowa (Chloephaga rubidiceps)
- Koskoroba (Coscoroba coscoroba)
- Etiopka (Cyanochen cyanopterus)
- Łabędź trąbiący (Cygnus buccinator)
- Łabędź czarnodzioby (Cygnus columbianus)
- Pasożytka (Heteronetta atricapilla)
- Krzywonos (Hymenolaimus malacorhynchus)
- Kapturnik (Lophodytes cucullatus)
- Łopatonos (Malacorhynchus membranaceus)
- Markaczka (Melanitta nigra)
- Zbrojówka (Merganetta armata)
- Bielaczek (Mergellus albellus)
- Tracz auklandzki (Mergus australis)
- Tracz auklandzki (Mergus australis)
- Tracz brazylijski (Mergus octosetaceus)
- Szlachar (Mergus serrator)
- Tracz chiński (Mergus squamatus)
- Chełmiatka czerwonooka (Netta erythrophthalma)
- Kaczuszka azjatycka (Nettapus coromandelianus)
- Sterniczka peruwiańska (Oxyura ferruginea)
- Sterniczka jamajska (Oxyura jamaicensis)
- Sterniczka zwyczajna (Oxyura leucocephala)
- Gęsiec (Plectropterus gambensis)
- Gwinejka (Pteronetta hartlaubii)
- Różanka (Rhodonessa caryopyllacea)
- Nowogwinejka (Salvadorina waigiuensis)
- Kaczka białogardła (Speculanas specularis)
- Pstrokaczka (Stictonetta naevosa)
- Torpedówka falklandzka (Tachyeres brachypterus)
- Torpedówka magellańska (Tachyeres pteneres)
- Kazarka szarogłowa (Tadorna cana)
- Kazarka rajska (Tadorna variegata)
- Pokraczka (Thalassornis leuconotus)
Występowanie i środowisko
Żyją na całym świecie poza Antarktydą. Preferują wodne środowiska (zbiorniki z wodą słodką).
Tryb życia i zachowanie
Dobrze nurkują. Odbywają dalekie wędrówki, lecąc w kluczu w kształcie litery V.
Morfologia i anatomia
Brak danych.
Rozmnażanie
Większość kaczkowatych gniazduje na ziemi lub w koronie drzew albo na półkach skalnych. Jedna trzecia gatunków gniazduje w dziuplach i norach. Samica składa od 4 do 14 jaj, zwykle jednolicie ubarwionych. Okres wysiadywania trwa 21-44 dni. Pisklęta są zagniazdownikami. Zdolność do lotu uzyskują w 28-110 dniu od wyklucia.
Pożywienie
Podstawę ich pokarmu stanowią wodne rośliny, ale zjadają też pokarm zwierzęcy: ryby, skorupiaki, mięczaki, owady.
Ochrona i zagrożenia
Krytycznie zagrożone są między innymi kazarka czubata, podgorzałka madagaskarska, tracz brazylijski (łącznie 5 gatunków). Siedem gatunków jest zagrożonych, 14 narażonych. Tracza auklandzkiego uznano za wymarłego, gdyż ostatnio zaobserwowano go w 1902 roku.
Ciekawostki
Kaczkowate są hodowane dla mięsa, piór i jaj, a także w celach ozdobnych na całym świecie. Z tego rzędu wywodzi się takie ptactwo domowe jak: kaczka piżmowa, gęś domowa, kaczka domowa, gęś garbonosa.
Zdjęcia i grafiki - galeria
© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-1
