Kaczkowate

Kaczkowate (Anatidae) to rodzina ptaków z rzędu blaszkodziobych. Rodzina ta liczy dziś 168 gatunków. W Polsce mamy 37 gatunków, z czego 18 lęgowych.

Podrodziny

  • drzewice (Dendrocygninae)
  • gęsi (Anserinae)
  • sterniczki (Oxyurinae)
  • kaczki (Anatinae)

Podział na plemiona

  • kapodzioby (Cereopsini),
  • gęsi (Anserini),
  • łabędzie (Cygnini),
  • kazarki i pokrewne (Tadornini),
  • Malacorhynchini,
  • kaczki pływające (Anatini),
  • grążyce (Aythyini),
  • kaczki morskie i tracze (Mergini),

Wygląd

Cechą charakterystyczną jest płaski, zaokrąglony, krótki dziób, zaopatrzony na brzegach w rzędy blaszek. Szyja jest średnio lub bardzo długa, skrzydła wąskie i zaokrąglone, krótki ogon i nogi, których palce spięte są błoną pławną. Zwykle samiec jest od samicy większy i ciekawiej ubarwiony. Ubarwienie jest bardzo zróżnicowane. Jednolicie ubarwione ptaki w tej rodzinie są rzadkością. Ubarwienie samców jest często kolorowe, samic - ochronne, ale nie jest to regułą.

Rodzaje

Wykaz wszystkich opublikowanych rodzajów z tej rodziny.

Branta

Branta to rodzaj ptaka z rodziny kaczkowatych z podrodziny gęsi, do którego zaliczamy 6 gatunków bernikli, z czego w Polsce około 4 gatunki.

Wybrane gatunki:

Bernikla białolica
Bernikla rdzawoszyja
Bernikla kanadyjska
Bernikla hawajska
Bernikla obrożna
Bernikla północna
Anser

Anser to rodzaj ptaka z rodziny kaczkowatych z podrodziny gęsi, do którego zaliczamy 10 gatunków ptaków, z czego w Polsce można spotkać 7 gatunków.

Wybrane gatunki:

Gęgawa
Gęś zbożowa
Gęś białoczelna
Gęś mała
Śnieżyca cesarska
Gęś garbonosa
Cygnus

Cygnus to rodzaj ptaków rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 6 gatunków, z czego w Polsce można spotkać 3 gatunki.

Wybrane gatunki:

Łabędź niemy
Łabędź krzykliwy
Łabędź czarnodzioby
Łabędź czarny
Łabędź czarnoszyi
Łabędź trąbiący
Tadorna

Tadorna to rodzaj ptaków blaszkodziobych z rodziny kaczkowatych podrodziny kaczek, do którego zaliczamy 6 gatunków, z czego w Polsce dwa.

Wybrane gatunki:

Kazarka rajska
Kazarka szarogłowa
Kazarka obrożna
Ohar
Kazarka rdzawa
Kazarka czubata
Spatula

Spatula to rodzaj ptaków blaszkodziobych z rodziny kaczkowatych podrodziny kaczek, do którego zaliczamy 10 gatunków, z czego w Polsce zaledwie 3.

Wybrane gatunki:

Cyranka
Płaskonos
Srebrzanka hotentocka
Srebrzanka modrodzioba
Cyranka modroskrzydła
Płaskonos jasnogłowy
Anas

Anas to rodzaj ptaków blaszkodziobych z rodziny kaczkowatych podrodziny kaczek, do którego zaliczamy 28 gatunków.

Wybrane gatunki:

Krzyżówka (zwyczajna)
Cyraneczka
Kaczka domowa
Rożeniec
Rożeniec białolicy
Cyraneczka żółtodzioba
Aythya

Aythya to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 12 gatunków, z czego w Polsce 6.

Wybrane gatunki:

Czernica
Głowienka
Ogorzałka
Podgorzałka
Głowienka długodzioba
Głowienka preriowa
Mareca

Mareca to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 5 gatunków, z czego w Polsce 2 z nich.

Wybrane gatunki:

Krakwa
Świstun amerykański
Świstun
Świstun chilijski
Czuprynka
Dendrocygna

Dendrocygna to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 8 gatunków. W Polsce nie występują w przyrodzie ptaki z tego rodzaju.

Wybrane gatunki:

Drzewica australijska
Drzewica białolica
Drzewica czarnobrzucha
Drzewica dwubarwna
Drzewica plamista
Drzewica wędrowna
Mergus

Mergus to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 5 gatunków, z czego w Polsce występują 2 z nich.

Wybrane gatunki:

Nurogęś
Szlachar
Tracz chiński
Tracz brazylijski
Tracz nowozelandzki
Oxyura

Oxyura to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, podrodziny sterniczek, do którego zaliczamy 5-7 gatunków, z czego w Polsce 1-2.

Wybrane gatunki:

Sterniczka jamajska
Sterniczka (zwyczajna)
Sterniczka afrykańska
Sterniczka australijska
Sterniczka maskowa
Somateria

Somateria to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 3 gatunki, z czego w Polsce można spotkać 2.

Wybrane gatunki:

Edredon
Edredon okazały, turkan
Edredon okularowy
Tachyeres

Tachyeres to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 4 gatunki, z czego w Polsce nie występuje żaden z nich.

Wybrane gatunki:

Torpedówka falklandzka
Torpedówka magellańska
Torpedówka lotna
Torpedówka białogłowa
Chloephaga

Chloephaga to ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 5 gatunków. W Polsce ptaki z tego rodzaju nie występują.

Wybrane gatunki:

Magelanka rudogłowa
Magelanka zmienna
Magelanka skalna
Magelanka siwogłowa
Bucephala

Bucephala to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 3 gatunki, z czego w Polsce tylko 1.

Wybrane gatunki:

Gągoł
Gągołek
Sierpiec
Netta

Netta to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 3 gatunki, z czego w Polsce tylko 1.

Wybrane gatunki:

Hełmiatka
Hełmiatka czerwonooka
Hełmiatka różowodzioba
Melanitta

Melanitta to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 6 gatunków, z czego w Polsce 2.

Wybrane gatunki:

Uhla
Markaczka
Uhla pstrodzioba
uhla azjatycka
Uhla garbonosa
Markaczka amerykańska
Nettapus

Nettapus to rodzaj ptaków z rodziny kaczkowatych, do którego zaliczamy 3 gatunki, z czego nie występuje żaden.

Wybrane gatunki:

Kaczuszka azjatycka
Kaczuszka afrykańska
Kaczuszka australijska

Gatunki

Wykaz pozostałych gatunków.


Inne gatunki

  • kazarka reuniońska (Alopochen kervazoi)
  • kazarka maurytyjska (Alopochen mauritiana)
  • cyraneczka andyjska (Anas andium)
  • krzyżówka meksykańska (Anas diazi)
  • krzyżówka florydzka (Anas fulvigula)
  • rożeniec krótkodzioby (Anas marecula)
  • krzyżówka hawajska (Anas wyvilliana)
  • kaczka chińska (Anas zonorhyncha)
  • malajka (Asarcornis scutulata)
  • kaczka labradorska (Camptorhynchus labradorius)
  • grzywienka nowozelandzka (Chenonetta finschi)
  • etiopka (Cyanochen cyanoptera)
  • łopatonos (Malacorhynchus membranaceus)
  • zbrojówka (Merganetta armata)
  • kazarka nadobna (Radjah radjah)
  • nowogwinejka (Salvadorina waigiuensis)
  • dziwonos czarnoboczny (Sarkidiornis sylvicola)
  • lustrzynka (Speculanas specularis)

Występowanie i środowisko

Żyją na całym świecie poza Antarktydą. Preferują wodne środowiska (zbiorniki z wodą słodką).

Tryb życia i zachowanie

Dobrze nurkują. Odbywają dalekie wędrówki, lecąc w kluczu w kształcie litery V.

Rozmnażanie

Większość kaczkowatych gniazduje na ziemi lub w koronie drzew albo na półkach skalnych. Jedna trzecia gatunków gniazduje w dziuplach i norach. Samica składa od 4 do 14 jaj, zwykle jednolicie ubarwionych. Okres wysiadywania trwa 21-44 dni. Pisklęta są zagniazdownikami. Zdolność do lotu uzyskują w 28-110 dniu od wyklucia.

Pożywienie

Podstawę ich pokarmu stanowią wodne rośliny, ale zjadają też pokarm zwierzęcy: ryby, skorupiaki, mięczaki, owady.

Ochrona i zagrożenia

Krytycznie zagrożone są między innymi kazarka czubata, podgorzałka madagaskarska, tracz brazylijski (łącznie 5 gatunków). Siedem gatunków jest zagrożonych, 14 narażonych. Tracza auklandzkiego uznano za wymarłego, gdyż ostatnio zaobserwowano go w 1902 roku.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)


Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Kaczkowate są hodowane dla mięsa, piór i jaj, a także w celach ozdobnych na całym świecie. Z tego rzędu wywodzi się takie ptactwo domowe jak: kaczka piżmowa, gęś domowa, kaczka domowa, gęś garbonosa.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

123456789101112

Opis

      Lodówka: Okres zimowania w Polsce lodówki.
Pokaż tylko bieżące wydarzenia

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

PL
- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.
PL - wtórnie
- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.
PL - obserwacje dawne
- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.
PL - hodowla
- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny
- 3 000 001 - 30 000 000
Liczny
- 300 001 - 3 000 000
Średnio liczny
- 30 001 - 300 000
Nieliczny
- 3001 - 30 000
Bardzo nieliczny
- 301 - 3 000
Skrajnie nieliczny
- 1 - 300

Status

Lęgowy
- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.
Lęgowy sporadycznie
- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.
Przelotny/przylatujący
- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.
Zalatujący
- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.
Zalatujący wyjątkowo
- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

 ! 
- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.


Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

  • IUCN - Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
  • Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek - Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/

Jaki ptak najgłębiej nurkuje?


Wśród ptaków mamy także takie, które opanowały środowisko wodne. Który z gatunków najgłębiej nurkuje?

Jaki ptak najszybciej pływa?


Wśród ptaków mamy także takie, które opanowały środowisko wodne. Który z gatunków najszybciej pływa?

Jaki ptak znosi najwięcej jaj?


Wszystkie ptaki znoszą jaja i wysiadują je, aby zachować ciągłość gatunku. Które ptaki znoszą ich najwięcej? Czy są to nasze zwykłe kury domowe, czy też inne ptaki?

Dlaczego ptaki lecą w kluczu?


W stadach duże ptaki na długich dystansach tworzą w locie szyk klucza w kształcie litery V. Dlaczego tak się dzieje?

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?


To, co robi kukułka nosi nazwę pasożytnictwa lęgowego. Czy w świecie przyrody kukułka jest wyjątkiem, czy też jest to zjawisko spotykane także u innych gatunków?

Największe gniazda ptaków


Jak duże może być gniazdo ptaka? Jakie ptaki są rekordzistami pod tym względem? Oto krótki przegląd rekordzistów wśród ptasich budowniczych gniazd na świecie i w Polsce.

Jak dokarmiać ptaki?


Czym i jak mądrze dokarmiać ptaki, aby im nie zaszkodzić?

Najmniejsze ptaki na świecie


Jaki jest najmniejszy ptak na świecie? Jaki polski ptak jest najmniejszy?

Największe ptaki na świecie


Jaki ptak jest największy na świecie, a jaki w Polsce? Jakie gatunki są najcięższe, które mają największą rozpiętość skrzydeł i które są najwyższe?


© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-1
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-04



©® Media Nauka 2008-2023 r.