Ziarnojady, łuszczaki

Ziarnojady, łuszczaki (Fringillidae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowych. Rodzina ta liczy dziś 20 rodzajów i około 140 gatunków. W Polsce żyje około 15 gatunków z tej rodziny ptaków. Niektórzy autorzy wyodrębniają dwie zięby i jera do osobnej rodziny ziębowatych.

Wygląd

Są to zwykle niewielkie ptaki, mają okrągłą głowę, krótki i masywny dziób, silne nogi, skrzyła średniej długości. Zwykle występuje dymorfizm płciowy. Upierzenie dość zróżnicowane, przeważnie zielonkawe, żółte, czerwone. Na ogonie i na skrzydłach występuje wyraźny wzór. Dzioby łuszczaków są przystosowane do wyłuskiwania nasion. Są mocne, mają stożkowaty kształt, grube u nasady, czasem końce dzioba krzyżują się ze sobą.

Gatunki

To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Czeczotka PL Lęgowy sporadycznie Przelotny / przylatujący Skrajnie nieliczny

Carduelis flammea

Czeczotka to skrajnie nieliczny u nas ptak lęgowy (około 200 par lęgowych), liczniejsza podczas przelotów. Ma czerwoną czapeczkę na czole. Po bokach i z wierzchu, a także na kuprze występuje ciemne kreskowanie.

Czeczotka tundrowa PL Zalatujący

Carduelis hornemanni

Czeczotka tundrowa, czeczotka polarna (Carduelis hornemanni) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów, wymieniany czasem jako podgatunek czeczotki. Ma od niej krótszy dziób, jaśniejsze upierzenie, ma jednolicie biały kuper.

Czyż PL Lęgowy Nieliczny

Carduelis spinus

Czyż to nieliczny u nas gatunek lęgowy, mniejszy od wróbla. Ma żółtawe upierzenie z ciemnym kreskowaniem z wierzchu i od spodu. U samca występuje czarna czapeczka. Na jego podbródku widnieje czarna plamka.

Dziwonia PL Lęgowy Nieliczny

Erythrina erythrinus

Dziwonia (Erythrina erythrinus) to gatunek ptaka z rodziny łuszczaków. Samiec ma czerwoną głowę, pierś oraz kuper, brązowe skrzydła i ogon. Zamieszkuje otwarte tereny o podmokłym charakterze takie ja doliny rzek.

Dzwoniec PL Lęgowy Liczny

Carduelis chloris

Dzwoniec to pospolity w naszym kraju przedstawiciel łuszczaków. Samiec ma piękny, zielonkawy kolor. To częsty gość w naszych karmnikach. Ma krępą budowę ciała, dość dużą głowę, gruby i silny dziób.

Gil PL Lęgowy Średnio liczny

Pyrrhula pyrrhula

Gil to piękny ptak z podrodziny łuszczaków o czerwonym lub beżowym upierzeniu części szyi i piersi. Jest w Polsce nielicznym ptakiem lęgowym. Głowa z wierzchu, skrzydła i ogon są czarne, jasna pręga na skrzydle, kuper i część brzucha białe.

Grubodziób PL Lęgowy Średnio liczny

Coccothraustes coccothraustes

Grubodziób to ptak z podrodziny łuszczaków z charakterystycznym, dużym, mocnym dziobem. Samiec ma kasztanowatą głowę, szary kark, brązowy wierzch ciała. Lotki metalicznie czarne, biała pręga na skrzydle.

Jer PL Przelotny / przylatujący

Fringilla montifringilla

Jer to ptak, który tworzy największe w Europie, wielomilionowe stada. W Polsce pojawia się licznie podczas przelotów. Jest podobny do zięby. Pierś i boki oraz fragmenty skrzydeł są pomarańczowe. Spód i kuper są białe.

Krzyżodziób sosnowy PL Lęgowy sporadycznie Zalatujący

Loxia pytyopsittacus

Krzyżodziób sosnowy (Loxia pytyopsittacus) to gatunek ptaka wróblowego z rodziny łuszczaków. Od krzyżodzioba świerkowego różni go masywniejsza sylwetka ciała, duża głowa, gruba szyja.

Krzyżodziób świerkowy PL Lęgowy Bardzo nieliczny

Loxia curvirostra

Krzyżodziób świerkowy to ziarnojad z podrodziny łuszczaków o czerwonym upierzeniu u samca. Ma charakterystyczny dziób, zakończony krzyżowo. Odżywia się nasionami drzew iglastych.

Kulczyk PL Lęgowy Średnio liczny

Serinus serinus

Kulczyk (Serinus serinus) to gatunek niewielkiego ptaka z rodziny ziarnojadów. Jest to najmniejszy krajowy łuszczak. Samiec ma zielonożółty tył głowy, podobnie jak i grzbiet. Na tym tle znajdują się ciemne pasy. Skrzydła oraz ogon są brunatne.

Łuskowiec PL Zalatujący

Pinicola enucleator

Łuskowiec (Pinicola enucleator) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów, jednego z największych gatunków tej rodziny. Samiec ma karminowe ubarwienie, grzbiet popielaty, skrzydła i ogon brunatne, na skrzydłach dwie białe pręgi.

Makolągwa PL Lęgowy Średnio liczny

Carduelis cannabina

Makolągwa to ptak z podrodziny łuszczaków, występujący w naszym kraju. Samiec ma charakterystyczną, czerwoną plamę na czole i piersi. U samicy nie ma barwy czerwonej, ma też lepiej zaznaczone kreskowanie.

Osetnik PL Zalatujący wyjątkowo

Serinus citrinella

Osetnik (Serinus citrinella) to gatunek niewielkiego ptaka z rodziny ziarnojadów. Jest mniejszy od wróbla. Upierzenie w większości żółtozielone. Samiec ma żółty spód ciała oraz czoło. Kark i boki są szare, a grzbiet oliwkowy.

Rzepołuch PL Przelotny / przylatujący

Carduelis flavirostris

Rzepołuch (Carduelis flavirostris) to gatunek ptaka z rodziny łuszczaków, podobny do makolągwy. Upierzenie o barwach ochronnych, ochrowożółte z brunatnym kreskowaniem, spód szarawy.

Szczygieł PL Lęgowy Liczny

Carduelis carduelis

Szczygieł to rodzimy ziarnojad, niezbyt liczny w naszym kraju, którego można spotkać najczęściej przy skupiskach ostu i łopianu. Charakterystyczna dla szczygła jest czerwona głowa w części przedniej. Wierzch głowy czarny, boki białe.

Zięba PL Lęgowy Liczny

Fringilla coelebs

Zięba to niewielki, liczny w Polsce ptak z podrodziny łuszczaków o pięknym upierzeniu. Na skrzydle znajdują się dwa charakterystyczne prążki w kolorze białym. Pierś jest różowa, brzuch biały.

♂

Czyż czerwony

Spinus cucullatus

Czyż czerwony (Spinus cucullatus) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów. Samiec ma czarną głowę. Reszta upierzenia samca jest w zasadzie czerwona z czarnymi i białymi oraz pomarańczowymi elementami na skrzydłach.

♂

Czyż mały

Spinus psaltria

Czyż mały (Spinus psaltria) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów. Upierzenie z wierzchu samca brązowe, kark jaśniejszy, spód żółty. Głowa jest czarna z wierzchu. Na skrzydle białe obszary. Samica bardziej brązowa.

Czyż żółtobrzuchy

Spinus xanthogastrus

Czyż żółtobrzuchy (Spinus xanthogastrus) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów. Ubarwienie ciemne z wierzchu i jaskrawożółte od spodniej strony. Na skrzydle również widoczne żółte pole.

♂

Dziwonia duża

Carpodacus rubicilla

Dziwonia duża (Carpodacus rubicilla) to ptak z rodziny ziarnojadów. Samiec ma upierzenie czerwone, malinowe, pokryte białymi kropkami, co nadaje ptakowi niezwykły wygląd. Część wokół oka jest ciemniejsza.

♂

Dziwonia karmazynowa

Carpodacus vinaceus

Dziwonia karmazynowa (Carpodacus vinaceus) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów. Samiec ma karmazynowe upierzenie z brązowawymi skrzydłami i ogonem. Nad okiem biało zabarwione piórka, tworzące jakby oszronioną brew.

♂

Dziwonia syberyjska

Carpodacus roseus

Dziwonia syberyjska (Carpodacus roseus) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów. Ubarwienie samca różowo-czerwonawe z ciemnym kreskowaniem z wierzchu i jaśniejszym brzuchem. Samica ma brązowawo-różowe upierzenie.

♂

Dziwonia synajska

Carpodacus synoicus

Dziwonia synajska (Carpodacus synoicus) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów. Głowa, pierś i brzuch samca różowe. Reszta ma jasnobrązowy kolor. Ubarwienie samicy jest brązowawe.

♂

Dziwuszka purpurowa

Haemorhous purpureus

Dziwuszka purpurowa, dziwonia purpurowa (Haemorhous purpureus) to gatunek ptaka z rodziny łuszczaków. Samiec ma czerwonawe, malinowe upierzenie. Spód białawy z czerwonymi kreskami. Policzki są ciemniejsze.

Kanarek

Serinus canaria

Kanarek (Serinus canaria) to gatunek ptaka z rodziny ziarnojadów - przodek kanarka domowego. Występuje wiele odmian kanarka. Najbardziej popularne odmiany to: border, norwik, gloster, yorkshire, lizard.

Tęczanka złotobrewa

Chlorophonia callophrys

Tęczanka złotobrewa (Chlorophonia callophrys) to gatunek barwnego ptaka z rodziny ziarnojadów. Wierzch ciała, część głowy zielone. Spód jest żółty. Wierzch głowy żółtawy z niebiesko-fioletowawą plamą i obrożą na szyi.

Zdjęcia - galeria

Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.

Inne gatunki

• gilak pustynny (Bucanetes githaginea)
• gilak mongolski (Bucanetes mongolica)
• krasnotek (Callacanthis burtoni)
• dzwoniec ubogi (Carduelis ambigua)
• czyż czarny (Carduelis atrata)
• czyż czarnołbisty (Carduelis atriceps)
• czyż czarnobrody (Carduelis barbata)
• czyż grubodzioby (Carduelis crassirostris)
• czyż antylski (Carduelis dominicensis)
• makolągwa szara (Carduelis johannis)
• czyż wspaniały (Carduelis lawrencei)
• czyż kapturowy (Carduelis magellanica)
• czyż czarnogardły (Carduelis notata)
• czyż oliwkowy (Carduelis olivacea)
• czyż sosnowy (Carduelis pinus)
• czyż szafranowy (Carduelis siemiradzkii)
• dzwoniec chiński (Carduelis sinica)
• czyż andyjski (Carduelis spinescens)
• dzwoniec himalajski (Carduelis spinoides)
• czyż złotawy (Carduelis tristis)
• czyż żółtorzytny (Carduelis uropygialis)
• czyż żółtolicy (Carduelis yarrellii)
• makolągwa szarogłowa (Carduelis yemenensis)
• dziwonia czerwonoczelna (Carpodacus cassinii)
• dziwonia różowogardła (Carpodacus edwardsii)
• dziwonia różoworzytna (Carpodacus eos)
• dziwuszka ogrodowa (Carpodacus mexicanus)
• dziwonia nepalska (Carpodacus nipalensis)
• dziwonia różana (Carpodacus pulcherrimus)
• dziwonia czerwonogardła (Carpodacus puniceus)
• dziwonia czerwonawa (Carpodacus rhodochlamys)
• dziwonia różowobrewa (Carpodacus rhodochrous)
• dziwonia różowobrzucha (Carpodacus rhodopeplus)
• dziwonia jarzębata (Carpodacus roborowskii)
• dziwonia szkarłatna (Carpodacus rubescens)
• dziwonia ciemnolica (Carpodacus rubicilloides)
• dziwonia smugowana (Carpodacus thura)
• dziwonia czarnolica (Carpodacus trifasciatus)
• łuskówka (Chaunoproctus ferreorostris)
• hawajka kraterowa (Chloridops kona)
• tęczanka modrogrzbieta (Chlorophonia cyanea)
• tęczanka obrożna (Chlorophonia flavirostris)
• tęczanka modrołbista (Chlorophonia occipitalis)
• tęczanka strojna (Chlorophonia pyrrhophrys)
• hawajka palmowa (Ciridops anna)
• afrokulczyk smugowany (Crithagra ankoberensis)
• hawajka czarna (Drepanis funerea)
• hawajka żółtorzytna (Drepanis pacifica)
• grubodziób chiński (Eophona migratoria)
• grubodziób japoński (Eophona personata)
• zięba kanaryjska (Fringilla teydea)
• karmazynek (Haematospiza sipahi)
• hawajka sierpodzioba (Hemignathus ellisianus)
• hawajka półżuchwowa (Hemignathus lucidus)
• hawajka cienkodzioba (Hemignathus obscurus)
• hawajka mała (Hemignathus parvus)
• hawajka ostrodzioba (Hemignathus sagittirostris)
• hawajka zielona (Hemignathus virens)
• hawajka pełzaczowata (Hemignathus wilsoni)
• grubodziób czarnogłowy (Hesperiphona abeillei)
• grubodziób białoskrzydły (Hesperiphona vespertina)
• hawajka karminowa (Himatione sanguinea)
• góralka jasnoskrzydła (Leucosticte arctoa)
• góralka ciemnogłowa (Leucosticte brandti)
• góralka brunatna (Leucosticte nemoricola)
• góralka tybetańska (Leucosticte sillemi)
• krasnodziób (Linurgus olivaceus)
• krzyżodziób dwupręgowy (Loxia leucoptera)
• krzyżodziób karaibski (Loxia megaplaga)
• krzyżodziób szkocki (Loxia scotica)
• hawajka papużkowata (Loxioides bailleui)
• hawajka pąsowa (Loxops coccineus)
• hawajka czarnolica (Melamprosops phaeosoma)
• grubodziób obrożny (Mycerobas affinis)
• grubodziób żałobny (Mycerobas carnipes)
• grubodziób czarno-żółty (Mycerobas icterioides)
• grubodziób czarnogrzbiety (Mycerobas melanozanthos)
• tęgodziób (Neospiza concolor)
• hawajka szarawa (Oreomystis bairdi)
• hawajka brązowawa (Oreomystis mana)
• hawajka czubata (Palmeria dolei)
• hawajka płomienna (Paroreomyza flammea)
• hawajka górska (Paroreomyza montana)
• łuskowiec czerwonoczelny (Pinicola subhimachalus)
• hawajka papugodzioba (Pseudonestor xanthophrys)
• hawajka żółtogłowa (Psittirostra psittacea)
• himalajczyk (Pyrrhoplectes epauletta)
• gil pomarańczowy (Pyrrhula aurantiaca)
• gil siwogłowy (Pyrrhula erythaca)
• gil płomienny (Pyrrhula erythrocephala)
• gil białouchy (Pyrrhula leucogenys)
• gil azorski (Pyrrhula murina)
• gil łuskogłowy (Pyrrhula nipalensis)
• hawajka żółtawa (Rhodacanthis flaviceps)
• hawajka złotogłowa (Rhodacanthis palmeri)
• gilak ciemnogłowy (Rhodopechys sanguinea)
• gilak blady (Rhodospiza obsoleta)
• złotopiórek (Rhynchostruthus socotranus)
• kulczyk rdzawogrzbiety (Serinus alario)
• kulczyk białogardły (Serinus albogularis)
• kulczyk smugowany (Serinus ankoberensis)
• kulczyk żółtorzytny (Serinus atrogularis)
• kulczyk grubodzioby (Serinus burtoni)
• kulczyk siwoszyi (Serinus canicollis)
• kulczyk czarnolicy (Serinus capistratus)
• kulczyk maskowy (Serinus citrinelloides)
• kulczyk żółtopierśny (Serinus citrinipectus)
• kulczyk tęgodzioby (Serinus donaldsoni)
• kulczyk białobrzuchy (Serinus dorsostriatus)
• kulczyk wyspowy (Serinus estherae)
• kulczyk żółtobrzuchy (Serinus flaviventris)
• kulczyk paskogłowy (Serinus gularis)
• kulczyk papirusowy (Serinus koliensis)
• kulczyk płowy (Serinus leucopterus)
• kulczyk białorzytny (Serinus leucopygius)
• kulczyk piaskowy (Serinus menachensis)
• kulczyk czarnouchy (Serinus mennelli)
• kulczyk mozambijski (Serinus mozambicus)
• kulczyk czarnogłowy (Serinus nigriceps)
• kulczyk królewski (Serinus pusillus)
• kulczyk białobrewy (Serinus reichardi)
• kulczyk zatokowy (Serinus rufobrunneus)
• kulczyk leśny (Serinus scotops)
• kulczyk kreskowany (Serinus striolatus)
• kulczyk siarkowy (Serinus sulphuratus)
• kulczyk natalski (Serinus symonsi)
• kulczyk syryjski (Serinus syriacus)
• kulczyk tybetański (Serinus thibetanus)
• kulczyk przylądkowy (Serinus tottus)
• kulczyk skromny (Serinus tristriatus)
• hawajka grubodzioba (Telespyza cantans)
• hawajka tęgodzioba (Telespyza ultima)
• giluszek (Uragus sibiricus)
• tybetańczyk (Urocynchramus pylzowi)
• hawajka cynobrowa (Vestiaria coccinea)

Występowanie i środowisko

Obszar występowania - prawie cały świat poza Indiami, Półwyspem Malajskim, Australią i Nową Zelandią. W tych rejonach niektóre gatunki były introdukowane. Zamieszkują tereny zadrzewione.

Tryb życia i zachowanie

Zwykle pięknie śpiewają. Trzymają się zazwyczaj w stadach.

Rozmnażanie

Gniazda są otwarte, zbudowany z traw, mchu i innych roślin. W tropikach samica składa 2-4 jaja, w strefie umiarkowanej 5-7 jaj, które wysiaduje samica przez 12-14 dni. Pisklęta są gniazdownikami, pozostają w gnieździe przez 11-17 dni.

Pożywienie

Zjadają głównie nasiona, ale także i owady.

Ochrona i zagrożenia

Krytycznie zagrożony wyginięciem jest tęgodziób, zagrożonych jest 5 gatunków, 3 gatunki są narażone na wyginięcie.

Ciekawostki

Kanarek to jeden z najczęściej trzymanych ptaków w domach. Został sprowadzony do Europy w XVI wieku.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

Liczebność

Status

© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-189

Ile jest ptaków na świecie?

Czy ptaków jest więcej niż ludzi na świecie? Ile jest gatunków ptaków na świecie a ile w Polsce? Które gatunki są najliczniejsze, a które rzadkie?

Jaki ptak znosi najwięcej jaj?

Wszystkie ptaki znoszą jaja i wysiadują je, aby zachować ciągłość gatunku. Które ptaki znoszą ich najwięcej? Czy są to nasze zwykłe kury domowe, czy też inne ptaki?