Jastrzębiowate

Jastrzębiowate (Accipitridae) to rodzina ptaków z rzędu szponiastych. Jest to najliczniejsza grupa ptaków drapieżnych. Rodzina ta liczy dziś 243 gatunki, z czego 23 gatunki spotykamy w Polsce, a gniazduje u nas zaledwie 14 gatunków z tej rodziny.

Podział gatunków

Można spośród wszystkich gatunków wyodrębnić pewne grupy jastrzębiowatych. Są to:

• jastrzębie - 58 gatunków w 6 rodzajach,
• myszołowy - 57 gatunków w 13 rodzajach,
• orły - 33 gatunki w 9 rodzajach,
• kanie - 29 gatunków w 15 rodzajach,
• sępy - 15 gatunków w 9 rodzajach,
• bieliki - 10 gatunków w 2 rodzajach,
• gadożery - 16 gatunków w 5 rodzajach,
• błotniaki - 16 gatunków w 3 rodzajach.

Wygląd

Ubarwienie upierzenia jest zwykle szare, brązowe, czarne i białe. Nierzadko obecny deseń lub plamy. Dziób jest silny, zakrzywiony w dół, hakowaty. U nasady zwykle obecna woskówka, najczęściej żółta. Tęczówki oczu zwykle mają kolor brązowy. Nogi silne, zakończone szponami, najczęściej ciemnymi. Samice są zwykle większe od samic.

Gatunki

To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów. Kliknij na nazwę gatunkową, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Inne gatunki

• krogulec białobrzuchy (Accipiter albogularis)
• krogulec dwubarwny (Accipiter bicolor)
• krogulec trójbarwny (Accipiter brachyurus)
• krogulec krótkonogi (Accipiter brevipes)
• krogulec nikobarski (Accipiter butleri)
• krogulec rdzawoboczny (Accipiter castanilius)
• krogulec kryzowany (Accipiter collaris)
• krogulec rdzawy (Accipiter erythrauchen)
• krogulec tropikalny (Accipiter erythropus)
• krogulec brunatny (Accipiter fasciatus)
• krogulec malgaski (Accipiter francesiae)
• krogulec plamisty (Accipiter griseiceps)
• krogulec japoński (Accipiter gularis)
• krogulec kubański (Accipiter gundlachi)
• krogulec czarnogardły (Accipiter haplochrous)
• krogulec molucki (Accipiter henicogrammus)
• jastrząb brunatny (Accipiter henstii)
• krogulec rdzawobrzuchy (Accipiter hiogaster)
• krogulec żałobny (Accipiter imitator)
• krogulec białogardły (Accipiter luteoschistaceus)
• krogulec prążkowany (Accipiter madagascariensis)
• krogulec czarnogrzbiety (Accipiter melanochlamys)
• jastrząb czarno-biały (Accipiter melanoleucus)
• jastrząb papuaski (Accipiter meyerianus)
• krogulec skromny (Accipiter minullus)
• krogulec rdzawopierśny (Accipiter nanus)
• krogulec szary (Accipiter ovampensis)
• krogulec nowogwinejski (Accipiter poliocephalus)
• krogulec siwobrzuchy (Accipiter poliogaster)
• krogulec szarobiały (Accipiter princeps)
• krogulec różany (Accipiter rhodogaster)
• krogulec rdzawoszyi (Accipiter rufitorques)
• krogulec rudobrzuchy (Accipiter rufiventris)
• jastrząb drobny (Accipiter superciliosus)
• krogulec trzypręgowy (Accipiter tachiro)
• krogulec plamosterny (Accipiter trinotatus)
• krogulec czubaty (Accipiter trivirgatus)
• krogulec orientalny (Accipiter virgatus)
• orzeł białobrzuchy (Aquila africana)
• orzeł południowy (Aquila fasciata)
• orzeł molucki (Aquila gurneyi)
• orzeł sawannowy (Aquila rapax)
• orzeł plamisty (Aquila spilogaster)
• czubak afrykański (Aviceda cuculoides)
• czubak brunatny (Aviceda jerdoni)
• czubak madagaskarski (Aviceda madagascariensis)
• czubak australijski (Aviceda subcristata)
• myszołów bermudzki (Bermuteo avivorus)
• myszołap białobrzuchy (Butastur liventer)
• myszołap rdzawoskrzydły (Butastur rufipennis)
• myszołap białooki (Butastur teesa)
• myszołów białogardły (Buteo albigula)
• myszołów czarny (Buteo albonotatus)
• myszołów białobrzuchy (Buteo augur)
• myszołów plamisty (Buteo auguralis)
• myszołów madagaskarski (Buteo brachypterus)
• myszołów krótkoogonowy (Buteo brachyurus)
• myszołów galapagoski (Buteo galapagoensis)
• myszołów mongolski (Buteo hemilasius)
• myszołów amurski (Buteo japonicus)
• myszołowik prążkowany (Buteo nitidus)
• myszołów górski (Buteo oreophilus)
• myszołowik popielaty (Buteo plagiatus)
• myszołów himalajski (Buteo refectus)
• myszołów siwogłowy (Buteo ridgwayi)
• myszołów hawajski (Buteo solitarius)
• myszołów leśny (Buteo trizonatus)
• myszołów patagoński (Buteo ventralis)
• czarnostrząb rdzawoskrzydły (Buteogallus aequinoctialis)
• urubitinga czubata (Buteogallus coronatus)
• czarnostrząb brunatny (Buteogallus gundlachii)
• białogłowiec (Buteogallus lacernulatus)
• czarnostrząb śniady (Buteogallus schistaceus)
• urubitinga górska (Buteogallus solitarius)
• kaniuk długosterny (Chelictinia riocourii)
• hakodziób (Chondrohierax uncinatus)
• gadożer prążkowany (Circaetus beaudouini)
• gadożer białopręgi (Circaetus cinerascens)
• gadożer krótkoskrzydły (Circaetus fasciolatus)
• błotniak moczarowy (Circus approximans)
• błotniak plamisty (Circus assimilis)
• błotniak długoskrzydły (Circus buffoni)
• błotniak prążkowany (Circus cinereus)
• błotniak amerykański (Circus hudsonius)
• błotniak maskareński (Circus macrosceles)
• błotniak malgaski (Circus maillardi)
• błotniak czarny (Circus maurus)
• błotniak czarnogłowy (Circus melanoleucos)
• błotniak afrykański (Circus ranivorus)
• błotniak wschodni (Circus spilonotus)
• orlik hinduski (Clanga hastata)
• szarostrząb (Cryptoleucopteryx plumbea)
• gadożer kongijski (Dryotriorchis spectabilis)
• jaskólak (Elanoides forficatus)
• kaniuk australijski (Elanus axillaris)
• kaniuk stepowy (Elanus scriptus)
• rdzawostrząb ciemnoskrzydły (Erythrotriorchis buergersi)
• rdzawostrząb jasnoskrzydły (Erythrotriorchis radiatus)
• pręgoczub (Eutriorchis astur)
• jaszczurnik (Gampsonyx swainsonii)
• aguja białosterna (Geranoaetus albicaudatus)
• aguja rdzawogrzbieta (Geranoaetus polyosoma)
• jastrzębiec (Geranospiza caerulescens)
• sęp bengalski (Gyps bengalensis)
• sęp indyjski (Gyps indicus)
• sęp długodzioby (Gyps tenuirostris)
• bielik białobrzuchy (Haliaeetus leucogaster)
• bielik wschodni (Haliaeetus leucoryphus)
• bielik melanezyjski (Haliaeetus sanfordi)
• kania złotawa (Haliastur sphenurus)
• kanialec ogorzały (Hamirostra melanosternon)
• cykadojad rdzawopierśny (Harpagus bidentatus)
• cykadojad białopierśny (Harpagus diodon)
• harpia papuaska (Harpyopsis novaeguineae)
• ślimakojad żółtooki (Helicolestes hamatus)
• pszczołojad ciemny (Henicopernis infuscatus)
• pszczołojad długosterny (Henicopernis longicauda)
• orzełek plamisty (Hieraaetus ayresii)
• orzełek australijski (Hieraaetus morphnoides)
• orzełek afrykański (Hieraaetus wahlbergi)
• orzełek nowogwinejski (Hieraaetus weiskei)
• rybożer brunatny (Icthyophaga humilis)
• rybożer białosterny (Icthyophaga ichthyaetus)
• orlik malajski (Ictinaetus malaiensis)
• kanialuk jasnogłowy (Ictinia mississippiensis)
• kanialuk szary (Ictinia plumbea)
• jaszczurkołap (Kaupifalco monogrammicus)
• leptodon szarogłowy (Leptodon cayanensis)
• leptodon białogłowy (Leptodon forbesi)
• białostrząb białobrewy (Leucopternis kuhli)
• białostrząb okularowy (Leucopternis melanops)
• białostrząb panamski (Leucopternis semiplumbeus)
• orlik długoczuby (Lophaetus occipitalis)
• kanialec czubaty (Lophoictinia isura)
• rdzawobrzuch (Lophotriorchis kienerii)
• gackożer (Macheiramphus alcinus)
• pręgostrząb (Megatriorchis doriae)
• jastrzębiak ciemny (Melierax metabates)
• paskowiec (Morphnarchus princeps)
• harpia gujańska (Morphnus guianensis)
• wojownik żałobny (Nisaetus alboniger)
• wojownik jawajski (Nisaetus bartelsi)
• wojownik indyjski (Nisaetus cirrhatus)
• wojownik jarzębaty (Nisaetus kelaarti)
• wojownik krótkoczuby (Nisaetus lanceolatus)
• wojownik mały (Nisaetus nanus)
• wojownik górski (Nisaetus nipalensis)
• wojownik filipiński (Nisaetus philippensis)
• wojownik leśny (Nisaetus pinskeri)
• myszołowiec czarnoskrzydły (Parabuteo leucorrhous)
• trzmielojad prążkowany (Pernis celebensis)
• trzmielojad czubaty (Pernis ptilorhynchus)
• trzmielojad krótkoczuby (Pernis steerei)
• wojownik zbrojny (Polemaetus bellicosus)
• owadożer madagaskarski (Polyboroides radiatus)
• białostrząb duży (Pseudastur albicollis)
• białostrząb szarogłowy (Pseudastur occidentalis)
• białostrząb płaszczowy (Pseudastur polionotus)
• wężojad czubaty (Spilornis cheela)
• wężojad andamański (Spilornis elgini)
• wężojad górski (Spilornis kinabaluensis)
• wężojad nikobarski (Spilornis klossi)
• wężojad celebeski (Spilornis rufipectus)
• andowik (Spizaetus isidori)
• wojownik białogłowy (Spizaetus melanoleucus)
• długostrząb (Urotriorchis macrourus)

Występowanie i środowisko

Występują na całym świecie poza Antarktydą. Zajmują różne środowiska, od lasów tropikalnych po pustynie. Są obecne w miastach.

Tryb życia i zachowanie

Jastrzębiowate są aktywne w dzień.

Rozmnażanie

Gnieżdżą się raz w roku. Większość gatunków ma jednego partnera w sezonie rozrodczym. Gniazdo to platforma zbudowana z patyków i gałęzi, wyściełana liśćmi, umiejscowione na półce skalnej lub u rozwidlenia gałęzi. Samica składa 1-7 jaj. Okres inkubacji trwa 28-60 dni. Pisklęta są gniazdownikami. W gnieździe pozostają do 148 dni. Po opuszczeniu gniazda rodzice nadal opiekują się młodymi, czasem nawet 2 lata.

Pożywienie

Odżywiają się upolowanymi kręgowcami, padliną, dużymi owadami, czasem bezkręgowcami.

Ochrona i zagrożenia

Osiem gatunków jest uznanych za krytycznie zagrożone. Są to między innymi hakodziób kubański, sęp bengalski, sęp indyjski, myszołów siwogłowy. Cztery gatunki uznaje się za zagrożone, 22 na narażone.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

Liczebność

Status

© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-69
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-04