Jastrzębiowate (Accipitridae)

Jastrzębiowate (Accipitridae) to rodzina ptaków z rzędu drapieżnych. Jest to najliczniejsza grupa ptaków drapieżnych. Rodzina ta liczy dziś 234 gatunki w 62 rodzajach, z czego 23 gatunki spotykamy w Polsce, a gniazduje u nas zaledwie 14 gatunków z tej rodziny.

Podział gatunków

Można spośród wszystkich gatunków wyodrębnić pewne grupy jastrzębiowatych. Są to:

jastrzębie - 58 gatunków w 6 rodzajach,
myszołowy - 57 gatunków w 13 rodzajach,
orły - 33 gatunki w 9 rodzajach,
kanie - 29 gatunków w 15 rodzajach,
sępy - 15 gatunków w 9 rodzajach,
bieliki - 10 gatunków w 2 rodzajach,
gadożery - 16 gatunków w 5 rodzajach,
błotniaki - 16 gatunków w 3 rodzajach.

Wygląd

Ubarwienie upierzenia jest zwykle szare, brązowe, czarne i białe. Nierzadko obecny deseń lub plamy. Dziób jest silny, zakrzywiony w dół, hakowaty. U nasady zwykle obecna woskówka, najczęściej żółta. Tęczówki oczu zwykle mają kolor brązowy. Nogi silne, zakończone szponami, najczęściej ciemnymi. Samice są zwykle większe od samic.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Bielik (Haliaeetus albicilla)

Bielik jest największym ptakiem drapieżnym w Polsce.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus)

Bielik amerykański to najbardziej rozpoznawalny ptak Ameryki Północnej, to także symbol Stanów Zjednoczonych.

Błotniak stawowy (Circus aeruginosus)

To najbardziej pospolity błotniak w naszym kraju, związany z terenami podmokłymi.

Gadożer (Circaetus gallicus)

To skrajnie nieliczny u nas ptak szponiasty, żywiący się głównie zaskrońcami i żmijami zygzakowatymi, na których jad nie jest odporny.

Jastrząb, jastrząb zwyczajny, jastrząb gołębiarz (Accipiter gentilis)

To tępiony niegdyś przez hodowców gołębi piękny ptak - typowy przedstawiciel rodziny. Dziś znajduje się pod ścisłą ochroną. Występuje na terenie całego kraju, choć nielicznie.

Jastrzębiak ciemny (Melierax poliopterus)

Jastrzębiak ciemny to piękny ptak drapieżny o jaskrawo czerwonym dziobie.

Kania czarna (Milvus migrans)

To nieliczny ptak szponiasty w naszym kraju, nieco większy od myszołowa.

Kania ruda (Milvus milvus)

To nieliczny ptak szponiasty w Polsce, występujący głownie na zachodzie kraju.

Krogulec, krogulec zwyczajny (Accipiter nisus)

To niewielki ptak szponiasty, jedyny polujący na małe ptaki, które spotykamy przy naszych karmnikach.

Myszołów, myszołów zwyczajny (Buteo buteo)

Myszołów zwyczajny to najbardziej pospolity ptak szponiasty w Polsce.

Orłan, bielik olbrzymi (Haliaeetus pelagicus)

Orłan, zwany też bielikiem olbrzymim, jest największym bielikiem świata. Rozpiętość jego skrzydeł to 2,5 m.

Orzeł przedni (Aquila chrysaetos)

Orzeł przedni to ptak drapieżny będący symbolem męstwa. Bardzo rzadki w naszym kraju.

Orzeł stepowy (Aquila nipalensis)

Orzeł stepowy to duży drapieżny ptak o ciemnobrązowym upierzeniu, ostrym, żółtym, zakrzywionym ku dołowi dziobie.

Sęp kasztanowaty (Aegypius monachus)

Sęp kasztanowaty to ptak z podrodziny sępów, który do XIX w. gnieździł się w Tatrach, dziś tylko sporadycznie zalatuje do naszego kraju.

Trzmielojad (Pernis apivorus)

To piekny ptak drapieżny, który jako jeden z nielicznych odżywia się owadami, głównie żądłówkami.

Nazwa rodziny

Jastrzębiowate (Accipitridae)

Występowanie

Cały świat poza Antarktydą. Jastrzębiowate - mapa występowania w Polsce

Liczba gatunków na świecie

234

Liczba gatunków w Polsce

Systematyka

Domena: Eukarionty (Eukaryota)
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Strunowce (Chordata)
Gromada: Ptaki (Aves)
Rząd: Drapieżne (Falconiformes)
Rodzina: Jastrzębiowate (Accipitridae)

Długość ciała

Wysokość: 20-150 cm.
Masa ciała: 75 g - 12,5 kg.

Głos

Okrzyki o wysokim tonie, sępy milczące, czasem syczą.

Najmniejszy gatunek

Jaszczurnik (Gampsonyx swainsonii)

Największy gatunek

Sęp uszaty (Torgos tracheliotus)

Inne gatunki

Krogulec trójbarwny (Accipiter brachyurus)
Krogulec nikobarski (Accipiter butleri)
Krogulec kubański (Accipiter gundlachii)
Krogulec czarnogardły (Accipiter haplohrous)
Krogulec żałobny (Accipiter imitator)
Krogulec białogardły (Accipiter luteoschistaceus)
Krogulec drobny (Accipiter superciliosus)
Krogulec trzypręgowy (Accipiter tachiro)
Orzeł iberyjski (Aquila adalberti)
Orzeł iberyjski (Aquila adalberti)
Orzeł australijski (Aquila audax)
Orlik grubodzioby (Aquila clanga)
Orzeł molucki (Aquila gurneyi)
Orzeł cesarski (Aquila heliaca)
Orzeł sawannowy (Aquila rapax)
Orzeł czarny (Aquila verreauxii)
Myszołowik ciemny (Asturina plagiata)
Czubak afrykański (Aviceda cuculoides)
Czubak australijski (Aviceda subcristata)
Tarczownik (Busarellus nigricollis)
Myszołap rdzawoskrzydły (Butastur rufipennis)
Myszołów białobrzuchy (Buteo augur)
Myszołów galapagoski (Buteo galapagoensis)
Myszołów rdzawosterny (Buteo jamaicensis)
Myszołów włochaty (Buteo lagopus)
Myszołów królewski (Buteo regalis)
Myszołów siwogłowy (Buteo ridgwayi)
Myszołów hawajski (Buteo solitarius)
Myszołów preriowy (Buteo swainsoni)
Urubitinga (Buteogallus urubitinga)
Hakodziób amerykański (Chondrohierax uncinatus)
Gadożer krótkoskrzydły (Circaetus fasciolatus)
Błotniak plamisty (Circus assimilis)
Błotniak zbożowy (Circus cyaenus)
Błotniak maskareński (Circus macrosceles)
Błotniak stepowy (Circus macrourus)
Błotniak malgaski (Circus maillardi)
Błotniak czarny (Circus maurus)
Błotniak łąkowy (Circus pygargus)
Jaskólak (Elanoides forficatus)
Kaniuk australijski (Elanus axillaris)
Kaniuk (zwyczajny) (Elanus caeruleus)
Kaniuk stepowy (Elanus scriptus)
Jastrząb kasztanowaty (Erythrotriorchis buergersi)
Jastrząb kreskowany (Erythrotriorchis radiatus)
Jaszczurnik (Gampsonyx swainsonii)
Aguja (Geranoaetus melanoleucus)
Jastrzębiec (Geranospiza caerulescens)
Orłosęp (Gypaetus barbatus)
Palmojad (Gypohierax angolensis)
Sęp afrykański (Gyps africanus)
Sęp bengalski (Gyps bengalensis)
Sęp przylądkowy (Gyps coprotheres)
Sęp płowy (Gyps fulvus)
Sęp himalajski (Gyps himalayensis)
Sęp indyjski (Gyps indicus)
Sęp plamisty (Gyps rueppellii)
Bielik białobrzuchy (Haliaeetus leucogaster)
Bielik wschodni (Haliaeetus leucoryphus)
Bielik melanezyjski (Haliaeetus sanfordi)
Bielik afrykański (Haliaeetus vocifer)
Bielik madagaskarski (Haliaeetus vociferoides)
Kania bramińska (Haliastur indus)
Kanialec ogorzały (Hamirostra melanosternon)
Harpia wielka (Harpia harpyja)
Harpijnik szary (Harpyhaliaetus coronatus)
Harpia papuaska (Harpyopsis novaeguineae)
Pszczołojad ciemny (Henicopernis infuscatus)
Pszczołojad długosterny (Henicopernis longicauda)
Orzełek (Hieraaetus pennatus)
Rybożer brunatny (Ichthyophaga humilis)
Rybożer białosterny (Ichthyophaga ichthyaetus)
Orlik malajski (Ictinaetus malayensis)
Cykadojad jasnogłowy (Ictinia mississippiensis)
Cykadojad szary (Ictinia plumbea)
Owadożer mały (Kaupifalco monogrammicus)
Kanialec czubaty (Lephoictinia isura)
Leptodon białogłowy (Leptodon forbesi)
Białostrząb białogłowy (Leucopternis lacernulata)
Białostrząb szarogłowy (Leucopternis occidentalis)
Białostrząb płaszczowy (Leucopternis polionota)
Wojownik długoczuby (Lophaetus occipitalis)
Gackożer (Macheiramphus alcinus)
Jastrząb wielki (Megatriorchis doriae)
Jastrzębiak jasny (Melierax canorus)
Harpia gujańska (Morphnus guianensis)
Ścierwnik brunatny (Necrosyrtes monachus)
Ścierwnik (zwyczajny) (Neophron percnopterus)
Andownik (Oroaetus isidori)
Myszołowiec (Parabuteo unicinctus)
Małpożer (Pithecophaga jefferyi)
Wojownik zbrojny (Polemaetus bellicosus)
Owadożer madagaskarski (Polyboroides radiatus)
Owadożer palmowy (Polyboroides typus)
Ślimakojad żółtooki (Rostrhamus hamatus)
Ślimakojad czerwonooki (Rostrhamus sociabilis)
Sęp łysy (Sarcogyps calvus)
Wężojad kongijski (Spilornis cheela)
Wężojad andamański (Spilornis elgini)
Wężojad górski (Spilornis kinabaluensis)
Wężojad mały (Spilornis minimus)
Wojownik jawajski (Spizaetus bartelsi)
Wojownik mały (Spizaetus nanus)
Wojownik filipiński (Spizaetus philippinensis)
Wojownik białogłowy (Spizastur melanoleucus)
Wojownik wspaniały (Stephanoaetus corronatus)
Kuglarz (Terathopius ecaudatus)
Sęp uszaty (Torgos tracheliotus)
Sęp białogłowy (Trigonoceps occipitalis)
Jastrząb długosterny (Urotriorchis macrourus)

Występowanie i środowisko

Występują na całym świecie poza Antarktydą. Zajmują różne środowiska, od lasów tropikalnych po pustynie. Są obecne w miastach.

Tryb życia i zachowanie

Jastrzębiowate są aktywne w dzień.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

Gnieżdżą się raz w roku. Większość gatunków ma jednego partnera w sezonie rozrodczym. Gniazdo to platforma zbudowana z patyków i gałęzi, wyściełana liśćmi, umiejscowione na półce skalnej lub u rozwidlenia gałęzi. Samica składa 1-7 jaj. Okres inkubacji trwa 28-60 dni. Pisklęta są gniazdownikami. W gnieździe pozostają do 148 dni. Po opuszczeniu gniazda rodzice nadal opiekują się młodymi, czasem nawet 2 lata.

Pożywienie

Odżywiają się upolowanymi kręgowcami, padliną, dużymi owadami, czasem bezkręgowcami.

Ochrona i zagrożenia

Osiem gatunków jest uznanych za krytycznie zagrożone. Są to między innymi hakodziób kubański, sęp bengalski, sęp indyjski, myszołów siwogłowy. Cztery gatunki uznaje się za zagrożone, 22 na narażone.